„Don Kichot w zniszczonym fraku”, czyli o heroizmie Friedricha Haassa

Początek wieku dziewiętnastego w Rosji charakteryzował się prawem szczególnie bezwzględnym wobec przestępców i osób, które w jakikolwiek sposób sprzeniewierzyły się władzy państwowej. Ciężkie więzienia, zesłania i surowe warunki traktowania aresztantów wpisane były na stałe w obraz systemu kar za konflikt z prawem. Pojawienie się w roku 1806 w Moskwie niemieckiego lekarza Friedricha Haassa, który jako jeden z pierwszych wezwał do miłosiernego traktowania skazańców, stało się zwrotnym punktem w podejściu do zesłańców i przestępców w carskiej Rosji. Niniejszy artykuł przypomina postać heroicznego doktora, który głosząc dewizę „Spieszcie się czynić dobro”, sprzeciwiał się bezdusznym rosyjskim urzędnikom, przeznaczał własne pieniądze na wcielanie w życie reformy więziennictwa, wysyłał pisma piętnujące istniejący system do najwyższych władz rosyjskich, w tym do cara. Wytrwałość, skuteczność działania, poświęcenie dla najsłabszych i pokrzywdzonych oraz bezinteresowność Haassa imponowały ego otoczeniu, dla którego postawa doktora była przykładem prawdziwie chrześcijańskiego podejścia do kwestii współczucia, poświęcenia i sprawiedliwości. Zasługi Friedricha Haassa zapewniły mu trwałe miejsce nie tylko w historii rosyjskiej medycyny, ale także w literaturze pięknej w Rosji. Kościół katolicki ogłosił go w 2018 roku błogosławionym. 

The beginning of the 19th century in Russia was characterized with the enactment of law. It was particularly ruthless regarding to criminals and people who were disloyal to the authorities. Hard prisons, exiles, and harsh treatment of the convicted were permanently included in the outlook of the system of penalties, for example the infringement of law. Moscow arrival of doctor Friedrich Haass in 1806, who as one of the first summoned to merciful treatment of the convicted, became the turning point of the attitudes to the exiled and the sentenced in the Tsar’s Russia. This article reminds the person of the heroic Doctor, who advocated the motto “Hurry up to make the good” opposed soulless Russian officials, providing own resources on undertaking reforms of the prison system, sending letters to the highest authorities (including Tsar), opposing the functioning system. Haass’s persistence and effectiveness of action, sacrifice towards the weakest and lack of interestedness impressed the surrounding, for which the attitude of the doctor was an example of truly Christian approach to the question of sympathy,