Ewolucja instytucji interpelacji poselskiej w polskim parlamentaryzmie

We współczesnym państwie demokratycznym interpelacja – jako jeden ze środków funkcji kontrolnej parlamentu – jest bezpośrednio związana z prawnymi i systemowymi gwarancjami ochrony rządzenia zgodnie z prawem. Posiada ona dobrze utrwaloną tradycję parlamentarną w systemach europejskich państw kontynentalnych. Jej geneza sięga III Republiki Francuskiej i nie należy jej utożsamiać z brytyjskimi zapytaniami. Jednakże pierwotna funkcja interpelacji uległa zmianie. Niniejszy artykuł przedstawia ewolucję tej instytucji w Sejmie. Przedmiotem analizy jest opis prawnych regulacji interpelacji w kolejnych okresach historycznych w Polsce: od dwudziestolecia międzywojennego – przez okres systemu komunistycznego – do czasu konstytucji III RP z dnia 2 kwietnia 1997 r., oraz pozwala odpowiedzieć na następujące pytania: -Jak wprowadzony ustrój państwowy wpływa na charakter interpelacji? -Czy sytuacja polityczna w państwie oddziałuje na cel i skuteczność interpelacji? -Jak współczesne czynniki państwa demokratycznego, takie jak silna władza wykonawcza, dobrze zorganizowane partie polityczne i działalność grup interesu wpływają na funkcję kontrolną Sejmu wykonywaną przy pomocy interpelacji? -Jaki jest współczesny charakter interpelacji i ich przyszłość w polskim parlamentaryzmie? Rola i cel instytucji interpelacji jako jednego ze środków funkcji kontrolnej Sejmu powinny być rozpatrywane w bliskim zestawieniu z elementami politycznej konstrukcji rządu parlamentarnego, w szczególności z założeniem politycznej odpowiedzialności Rady Ministrów i poszczególnych jej członków przed Sejmem. Jej zakres obejmuje bowiem całokształt działalności rządu oraz administracji rządowej. Działania podejmowane przez posłów w tym zakresie powinny być traktowane jako szczególnie istotna sfera oddziaływania parlamentu na rząd. Obecnie liczba interpelacji w Sejmie jest ogromna, jednak ich polityczna jakość i skuteczność słaba, co zbliża interpelacje do zapytań poselskich. Ważne wydaje się zatem, aby posłowie zmienili sposób korzystania z tej instytucji kontroli, co jednak wymaga pogłębienia świadomości politycznej i wzmocnienia pozycji parlamentu w Polsce.

In the modern democratic state interpellation – as the one of measures of oversight powers of parliament – is directly related to the legal and systemic guarantees of protection of the principles ruled by law. It has a well established parliamentary tradition in the European continental states. Its origins date back to the French Republic III and it is necessary to distinguish it from the British questions. In spite of, the original function of interpellation has been changed. This article presents the evolution of this institution in Sejm. The subject of this analysis includes a description of the legal regulation of interpellation in next historic periods in Poland: from the interwar two decades – by the period of communist system – for the constitution of the Third Republic of Poland, 2 April 1997, and answers to the following questions: • How the role of interpellation is determined by the introduced state structure? • Whether the political situation in state effects on the purpose and the efficiency of interpellation? • How feautures of the modern democratic state like strong executive authority, well organized political parties and an the activity of interest group effect on oversight powers of Sejm executing with assistance of interpellation? • What is today’s role of interpellation and what is its future in the Polish parliamentarism? The role and purpose of the institution of interpellation as the one of measures of oversight of Sejm should be considered in close relation with elements of political construction of parliamentary government, particularly with the principle of political accountability of the Council of Ministers and its members to the Sejm. Its scope covers all areas of activity of the government and government administration. The activity of members of Sejm in this range should be treated as particularly important platform of exerting influence by parliament on the government. Now the amount of interpellation in Sejm is very big but its political quality and efficiency weak, what brings interpellation nearer to questions. It is necessary to change the way of using this institution of oversight by members of Sejm, what requires the greater political consciousness and the reinforcement the position of the Polish parliament.