Referendum lokalne w Polsce w świetle aktualnych regulacji prawnych i proponowanych zmian

Referendum lokalne w Polsce jest jedynym instrumentem pozwalającym mieszkań-com w sposób bezpośredni ostatecznie decydować o sprawach istotnych dla danej wspólnoty samorządowej. Z jednej strony instytucję tę wzmacnia przyjęcie w usta-wie wiążącego charakteru referendalnej inicjatywy mieszkańców, a z drugiej osła-bia ją szereg barier związanych m.in. z wymogiem wysokiej frekwencji w głosowaniu warunkującej wiążący wynik referendum. Postulaty zmian w tym zakresie są od lat przedmiotem propozycji zgłaszanych przez środowiska naukowe, organizacje spo-łeczne, jak również przez podmioty posiadające prawo inicjatywy ustawodawczej w formie wniesionych do Sejmu projektów ustaw. Ostatnią propozycją legislacyjną w tym zakresie był projekt ustawy wniesiony do Sejmu w 2018 r., w którym proponowano m.in. przyznania prawa inicjatywy referendalnej organom wykonawczym jednostek samorządu terytorialnego, przywrócenie zniesionej w 2018 r. możliwości przeprowadzenia referendum w tym samym dniu, w którym odbywa się referendum ogólnokrajowe lub w którym odbywają się wybory Prezydenta Rzeczypospolitej, wy-bory do Sejmu, do Senatu lub do Parlamentu Europejskiego. Najistotniejsza propo-zycja dotyczyła jednakże zniesienia wymogu minimalnej frekwencji warunkującej wiążący charakter referendum lokalnego.

The local referendum in Poland is the only instrument that allows residents to direct-ly and ultimately decide on matters important for a given local community. On the one hand, this institution is strengthened by the right to referendum initiative of a binding nature that is granted to residents, but on the other, it is weakened by a number of bar-riers related to, among others, the requirement of high voter turnout determining the binding referendum result. For years changes in this area have been proposed by scien-tists, social organizations, as well as entities who have the right of legislative initiative. The last legislative proposal in this regard submitted to the Sejm in 2018 proposed, among others, granting the right of referendum initiative to the executive bodies of local gov-ernment units, restoring the possibility of holding the local referendum on the same day as the nationwide referendum or the election of the President of the Republic, elections to the Sejm, the Senate or the European Parliament. The most important proposal, how-ever, concerned the abolition of the requirement of minimum turnout conditioning the binding nature of the local referendum.