Pozycja ustrojowa ministra w wybranych państwach europejskich

Zagadnienie funkcjonowania rządu w systemach politycznych świata jest przedmiotem badań konstytucjonalistów od kilkudziesięciu lat. Istotnym elementem wpływającym na ocenę sytuacji ustrojowej władzy wykonawczej jest pozycja ministra wewnątrz rządu jak względem pozostałych władz. Dodatkowym elementem różnicującym jest wyodrębnienie w nauce (ale także w praktyce) modeli ustrojowych wykształconych w toku ewolucji ustrojowej. Systemy te mające wspólne korzenie w ustroju parlamentarnym cechują się kilkoma elementami wspólnymi (np. zasada podziału władz). Każdy z nich wypracował odrębne podejście do kwestii pozycji ustrojowej ministra, na którą składają się wymienione wyżej relacje. Niniejszy tekst sięga także do wzorców wypracowanych przez (uznawanych w doktrynie za model oparty na jednolitości władzy) szwajcarską praktykę konstytucyjną. Aby uzyskać horyzont widzenia sytuacji ministra należy poddać analizie elementy szczególnie wpływające na tę sytuację. Jako podstawowe uznać należy relacje wewnątrz władzy wykonawczej, a więc sposób kształtowania składu rządu oraz odpowiedzialność względem premiera (Kanclerza), sposób określenia zakresu działania ministra oraz ogólną odpowiedzialność ministra (polityczną i konstytucyjną) w kontekście relacji z władzą ustawodawczą. Te ostatnie zaś jako podstawowe czynniki kształtujące ustrój w państwie (oczywiście na płaszczyźnie funkcjonalnej). Doniosłość kwestii ustroju obowiązującego w państwie jest oczywista dla każdego komu nieobce są takie pojęcia jak demokracja, wolność czy res publica.

The issue of the government in the political systems of the world is the subject of constitutionalists research for several decades. The essential factor which influences the evaluation of the political situation of the executive authority is the standpoint of the minister relations both inside the government and with other authorities. An additional differentiating feature is the separation of regime models developed in political evolution in science (but also in practice). These systems having common roots in the parliamentary system are characterized by several common elements (eg the principle of separation of powers). Each of them has developed a distinct approach to the constitutional position of the minister, which comprises the above – mentioned relationships. This text also goes to the best practices developed by (recognized in the doctrine as a model based on the unity of power) Swiss constitutional practice. In order to reach a horizon view of the minister situation it is necessary to analyze the elements specifically affecting this situation. The relationships within the executive authority should be regarded as fundamental. Here belong a way of shaping the composition of government, accountability to the Prime Minister (Chancellor), the determination of the scope of the minister competence and the minister responsibility (political and constitutional) in the context of relations with the legislature. Relationship between executive authority and legislature are the primary factors shaping the regime of the country (of course on the functional level). The importance of the political system of the country is obvious to anyone who is familiar with such concept as democracy, freedom or res publica.