Znaczenie doktryny stare decisis dla sądowej kontroli konstytucyjności prawa USA – między stabilnością orzecznictwa a instrumentalizmem

Uprawnienie do badania zgodności aktów prawnych z konstytucją, stanowiących pod-stawę wydania rozstrzygnięcia, przysługuje wszystkim sądom amerykańskim, tworząc rozproszony system kontroli konstytucyjności. Czynnikiem stabilizującym orzecznic-two stają się precedensy sądowe oraz doktryna stare decisis. Jednakże niełatwo dokonać jednoznacznej oceny roli doktryny stare decisis dla sądowej kontroli konstytucyjności prawa USA (judicial review) z uwagi na szereg czynników, które wpływają na jej znacze-nie. Można do nich zaliczyć formalny brak bezwzględnego charakteru rozstrzygnięć sądowych, czy też brak związania Federalnego Sądu Najwyższego USA własnymi orzecze-niami. Ten ostatni wydaje się szczególnie istotny w przedmiotowej ocenie w kontekście znacznego aktywizmu sędziowskiego oraz sposobu nominowania i zatwierdzania sędziów na, co do zasady, dożywotnich stanowiskach. W niniejszej publikacji analizie poddane zostały wszystkie wyżej wymienione czynniki w celu dokonania możliwie rzetelnej oce-ny znaczenia doktryny stare decisis dla sądowej kontroli konstytucyjności prawa USA.

All American courts have a right to examine the conformity of legal acts with the Constitution as the basis for issuing a decision, creating a diffused system of judicial review. Court prece-dents and the stare decisis doctrine become the stabilizing factor of jurisprudence. However, it is not easy to make an unequivocal assessment of the role of the stare decisis doctrine for judicial review due to a number of factors that affect its significance. They include the formal lack of absolute nature of the court decisions, or the fact that the Federal US Supreme Court is not bound by its own rulings. The latter fact seems particularly important in the assessment of the subject matter in the context of considerable judicial activism and the way the judges are nominated and approved for, in principle, lifetime positions. In this publication, all the above mentioned factors have been analyzed in order to assess the significance of the stare decisis doctrine for judicial review in the US as accurately as possible.