Metafory literackie w procesie (auto)modelowania i rozwoju młodego czytelnika

The paper presents the results of research on children’s metaphorical predispositions, i.e. the ability to understand, recognize and create metaphors. The research was carried out among children aged 6–9 during reading workshops as part of the 5 Coupons of Culture of the Małopolska Region, acquired by the author. The material is an attempt to indicate the value of literary metaphors in the education, therapy and upbringing of children. The literary metaphors used during the research have created planes that enable individual reading of the meaning of the text. In understanding the meanings of metaphors, the context of their use also played an important role. “Load-bearing” provided the texts with simple and legible metaphors, while at the same time appealing to young audiences. Thanks to metaphors, the world created in reading became universal, but young readers related it to personal experiences, discovering the convergence between their own lives and the creation of a work. It is worthwhile extracting and using the didactic and therapeutic dimension of metaphors in working with children and treat it as an important factor supporting the teaching process.

Artykuł prezentuje wyniki badań dziecięcych predyspozycji metaforyzacyjnych, czyli zdolności rozumienia, rozpoznawania i tworzenia metafor. Badania zostały przeprowadzone wśród dzieci w wieku 6–9 lat podczas realizacji warsztatów czytelniczych w ramach pozyskanych przez autorkę pięciu Bonów Kultury Województwa Małopolskiego. Materiał stanowi próbę wskazania wartości metafor literackich w edukacji, terapii i wychowaniu dzieci. Zastosowane podczas badań metafory literackie stworzyły warunki umożliwiające indywidualne odczytywanie sensu tekstu. W rozumieniu znaczeń metafor dużą rolę odegrał także kontekst ich użycia. „Nośność” zapewniły tekstom metafory proste i czytelne, a jednocześnie trafiające w zainteresowania młodych odbiorców. Dzięki metaforom świat wykreowany w lekturze stawał się uniwersalny, ale młodzi czytelnicy odnosili go do osobistych doświadczeń, odkrywali zbieżność między własnym życiem a kreacją utworu. Warto wydobywać i wykorzystywać w pracy z dziećmi dydaktyczny i terapeutyczny wymiar metafor, a także traktować go jako ważny czynnik wspomagający proces nauczania.