Materiały źródłowe do dziejów ekonomii samborskiej w zasobach Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie

W artykule omówiono materiały źródłowe dotyczące ekonomii samborskiej przechowywane w zasobie Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie. Zgromadzone tam dokumenty archiwalne, różniące się pod względem objętości i treści, stanowią istotne źródło informacji na temat funkcjonowania i organizacji samborskich dóbr stołowych. Obejmują swym zakresem XVI–XVIII w., choć wyraźnie przeważają dokumenty z XVIII w. Wśród zachowanych rękopisów dominują akta sądowe będące wytworami działalności sądów zamkowych, komisarskich, radzieckich i żupnych. Stanowią one podstawę do analizy działania aparatu wymiaru sprawiedliwości, położenia mieszkańców miast i wsi ekonomicznych, ich problemów życia codziennego oraz różnorakich przyczyn konfliktów z dzierżawcami kluczy, posesorami wójtostw, przedstawicielami duchowieństwa i szlachty. Procedurę postępowania sądowego odzwierciedlają także licznie zachowane sprawozdania z zeznań świadków (tzw. interrogacje) i apelacje wnoszone do sądów asesorskich i referendarskich. Wśród przechowywanych jednostek archiwalnych należy wymienić również monarsze dekrety i przywileje na łany wójtowskie, wybranieckie, mielnicze, popowskie, protokoły z działalności komisji inwentarzowych oraz rękopisy odnoszące się do Samborskich organizacji cechowych i ludności żydowskiej. Kolekcję materiałów uzupełniają nieliczne fragmenty z inwentarzy krain ekonomicznych oraz – rzucające wiele światła na zagadnienie funkcjonowania żup solnych – dekrety sądów podżupkowskich, ekscerpty z inwentarzy żup i kontrakty dzierżawy nadsańskich składów solnych.

The article discusses source materials on Sambor crown estate, preserved in Central State Historical Archives of Ukraine in Lviv. The archival documents assembled there, differing in volume and content, constitute an important source of information on the functioning and organization of Sambor crown estate. They cover the 16th through 18th century, although 18th century documents are clearly predominant. Of the surviving manuscripts, most constitute court records which are the products of the activity of castle courts, royal appointment courts, council courts and mining courts. They provide a basis for analysis of the operation of the justice system, the position of the inhabitants of towns and villages of the royal estate, their problems of everyday life and the various causes of conflicts with tenants, mayors, aldermen, representatives of the clergy and the nobility. The court procedure is also reflected in numerous extant reports of witnesses’ testimonies (so-called interrogations) and appeals filed with the assessor and referendary courts. Archival units stored in the archives include also royal decrees and privileges concerning administrative, agricultural, milling, and clergical land endowments, protocols on the activities of inventory committees and manuscripts relating to Sambor guild organisations and the Jewish population. The collection of materials is supplemented by a few fragments from the crown lands inventories and – shedding a lot of light on the functioning of saltworks – decrees of mining courts, excerpts from saltworks inventories and lease contracts on salt warehouses on San river.