Dochód księgowy a dochód podatkowy – analiza empiryczna wyników spółek akcyjnych

Celem artykułu jest ustalenie, na podstawie danych empirycznych, jaka jest relacja między dochodem księgowym a dochodem podatkowym w przedsiębiorstwach w Polsce poprzez zbadanie, czy między obydwoma miernikami dochodu występują statystycznie istotne różnice. Powszechnie przyjmuje się bowiem, że prawo podatkowe i bilansowe w Polsce cechują daleko idące rozbieżności. Badanie przeprowadzono na podstawie dwóch alternatywnych zbiorów danych – bazy Amadeus (dane za 2015 rok; 2201 spółek) oraz bazy InfoCredit (lata 2008–2012; 340 obserwacji). W badaniu zastosowano statystyczne nieparametryczne testy zgodności oraz analizę korelacji. Można stwierdzić, że wynik księgowy i podatkowy spółek akcyjnych różnią się od siebie w sposób statystycznie istotny. Jednocześnie silna i dodatnia, istotna statystycznie korelacja, sugeruje, że wzrostowi wartości jednego z dochodów towarzyszy wzrost średnich wartości drugiego typu dochodów. Oryginalny wkład artykułu polega po pierwsze na tym, że podjęto w nim próbę empirycznego zbadania różnic podatkowo-księgowych w warunkach polskich, opierając się na danych o różnym poziomie szczegółowości. Skupia się on zarówno na relacji między księgowym i podatkowym miernikiem dochodu, jak również rozwija wątek szacowania podstawy opodatkowania na podstawie sprawozdań finansowych. Po drugie, w porównaniu z wcześniejszymi badaniami z obszaru odroczonego podatku dochodowego zakres podmiotowy analizowanych spółek akcyjnych jest szerszy, gdyż wykracza poza podmioty notowane na GPW.

The aim of the paper is to provide empirical evidence on the relationship between book income and taxable income of entrepreneurs in Poland, and in particular to find out whether there are statistically significant differences between both measures of income. It is a well-known fact that there are far-reaching differences between financial accounting and tax accounting in Poland. The empirical analysis is based on two alternative data sets: Amadeus (information from financial statements for 2015; 2201 companies) and InfoCredit (period 2008–2012; 340 observations). Non-parametric tests and correlation analysis are implemented. It can be observed that the differences between both measures of income are statistically significant. High, positive, and statistically significant correlation coefficients additionally suggest that with an increase of one type of income, the other type of income also takes greater values. The contribution of the paper is connected with the empirical investigation based on Polish income tax and accounting regulations, based on two alternative datasets characterized by the diverging scope of presented relevant financial information. It sheds light both on the relationship between the two measures of income and on the problem of inferring tax liability from financial statements – an issue which is widely discussed in the literature. Moreover, the group of analyzed companies is more comprehensive compared with the majority of previous research, since it is not restricted to public companies.