Staropolskie teksty mistyczne kobiet na tle hiszpańskiej literatury religijnej Złotego Wieku (Teresa z Ávila i Jan od Krzyża)

W artykule przedstawiono wybrane staropolskie teksty mistyczne kobiet (zarówno świeckie, jak i pozostających w kręgu zakonnym) na tle tradycji mistyków hiszpańskich Złotego Wieku. W tekście nakreślono sytuację geopolityczną Rzeczpospolitej i Hiszpanii w okresie XVI–XVIII wieku z naciskiem na specyfikę życia kobiet na peryferiach europejskich. W analizie posiłkowano się ustaleniami z zakresu geopoetyki oraz border studies, gałęzi literaturoznawstwa, które obecnie coraz częściej aplikuje się do badań komparatystycznych. Artykuł przybliża kobiece utwory anonimowe powstałe w kręgu karmelitańskim, które są interpretacjami wątków terezjańskich lub aluzjami do konkretnych tekstów świętej Teresy i świętego Jana od Krzyża. Ponadto przytoczono tu teksty najbardziej znanych staropolskich pisarek zakonnych, Magdaleny Mortęskiej i Marianny Marchockiej, wskazując na zapożyczenia z ascetyczno-mistycznej literatury hiszpańskiej. W artykule zaprezentowano także wybrane wątki pisarek świeckich, których utwory mogą wskazywać na specyfikę życia na peryferiach – mogącą przyczynić się do wyboru ścieżki mistycznej.

The article presents selected old Polish mystical texts of women (both secular and religious) against the background of the Spanish mystical tradition of the Golden Age. The text outlines the geopolitical situation of the Republic of Poland and Spain between the 16th and 18th centuries, emphasizing the specificity of women’s lives in the European periphery. The analysis made use of findings in the field of geopoetics and border studies, branches of literary studies that are now increasingly being applied to comparative research. The article presents anonymous female works written in the Carmelite circle, which are interpretations of Teresian themes or allusions to specific texts of Saint Teresa and Saint John of the Cross. In addition, the texts of the most famous old Polish religious writers, Magdalena Mortęska and Marianna Marchocka, are cited here, indicating borrowings from ascetic-mystical Spanish literature. The article also presents selected threads of secular writers, whose works may indicate the specificity of life in the periphery – which may contribute to the choice of the mystical path.