Klątwa Bogdana Krolla. Pracownicy naukowi i działalność naukowa w polskich archiwach państwowych w świetle literatury archiwalnej z XX i XXI w.

Instytucje archiwalne w Polsce od początku postrzegane były jako placówki naukowe, archiwiści zaś jako pracownicy nauki, którzy z konieczności wykonują również funkcje urzędowe. Do naukowych zadań archiwisty należało porządkowanie akt, sporządzanie inwentarzy, repertoriów, indeksów, udostępnianie akt, przygotowywanie materiałów archiwalnych do druku. Powstałe w latach 50. XX w. określenie archiwalny pracownik działalności podstawowej oznaczało naukowego pracownika archiwalnego. Artykuł, na podstawie literatury archiwalnej, opisuje proces odchodzenia od działalności naukowej w archiwach państwowych w Polsce w II połowie XX i na początku XXI w. oraz towarzyszące temu zjawisko zmniejszania się liczby pracowników naukowych i zastępowania ich personelem, o który z zupełnie innych powodów w końcu lat 50. XX w. upominał się ówczesny pracownik Archiwum Akt Nowych w Warszawie, a późniejszy jego dyrektor, Bogdan Kroll, czyli „pomocniczymi pracownikami archiwalnymi”. Fakt ten, prowokacyjnie określony klątwą realizującą się obecnie, staje się pretekstem do prześledzenia transmutacji archiwistów archiwów państwowych z pracowników naukowych w urzędników.

From the very beginning, archival institutions in Poland were perceived as scientific institutions, while archivists were considered researchers, who by necessity also performed official functions. The archivist’s scholarly tasks included organizing files, preparing inventories, repertories, indexes, making files available and preparing archival materials for printing. The old term ‘core activity archive worker’ meant an archival researcher. Based on archival literature, the article describes the process of departing from scientific activity in the state archives in Poland in the late 20th and early 21st centuries, and the accompanying phenomenon of a decrease in the number of researchers and their replacement by personnel, which for completely different reasons was requested at the end of the 1950s by the then employee and subsequent director of the Archive of New Records in Warsaw, Bogdan Kroll, namely auxiliary archival staff. This fact, provocatively described by the author as a curse that is now being realised, becomes for him an opportunity to trace the transmutation of the archivists of the Polish state archives from researchers to officials.