Konstruktywizm w warszawskich salonach automobilowych. Artyści Bloku wobec motoryzacji i problemów kultury robotniczej (1924–1925)

Wystawy Henryka Berlewiego w salonie automobilowym Austro-Daimler oraz grupy Blok w salonie automobilowym Laurin & Klement były pierwszymi manifestacjami konstruktywizmu w Warszawie. Oba pokazy zostały otwarte w marcu 1924 r. i gloryfikowały niedoścignione dzieło kolektywnej organizacji pracy, jakim był samochód. Niniejszy artykuł analizuje znaczenie działań artystycznych warszawskich konstruktywistów wobec zagadnień budowy i produkcji samochodów w kontekście lokalnym i międzynarodowym. Ich wczesne postulaty i eksperymenty w większym stopniu były zorientowane na kwestie produkcji maszyn niż na radykalne przemiany społeczne i rewolucyjne dążenia walczącego proletariatu. Oparcie twórczości na racjonalnym podziale pracy ukazywało niespójne postrzeganie roli artysty wewnątrz grupy Blok zarówno jako twórcy-inżyniera, jak i wytwórcy-robotnika. Wnioski z przeprowadzonej analizy ukazują dzieje Bloku wiodące od fascynacji kwestiami metodycznej organizacji pracy do organizacji przestrzeni dla rezultatów tej pracy.

The exhibitions: by Henryk Berlewi held at the Austro-Daimler automobile showroom and by the Blok group at the Laurin & Klement automobile showroom were the first manifestations of Constructivism in Warsaw. Both exhibitions opened in March 1924 and glorified the unrivalled achievement of collective labour organisation that was the automobile. This article examines the significance of artistic endeavours of the Warsaw Constructivists in the face of the issues related to car construction and production in a local and international context. Their early postulates and experiments were oriented more towards issues of machine production than towards the radical social transformations and revolutionary aspirations of the struggling proletariat. Their view of creativity as based on a rational division of labour indicates that there existed an inconsistency within the Blok group in the perception of the role of an artist as both a creator/engineer and a producer/worker. The conclusions of the analysis show the history of the Blok group as moving from the rationalisation and methodical organisation of work to the issues of establishing a space for the results of this work.