Noh-yeh, to znaczy matka. Liga Irokezówjako archiwum dyskursu o pokrewieństwie

Artykuł dotyczy procesu kształtowania się podstawowych narzędzi studiów nad pokrewieństwem – dziedziny refleksji naukowej „wynalezionej” przez Lewisa Henry’ego Morgana. Autor bada ciągłość konceptualnego instrumentarium służącego systematyzacji wiedzy w badanym obszarze dyskursu antropologicznego. Poszukuje ukrytych instancji zapewniających porządek i trwałość owego dyskursu nawet wtedy, gdy część aksjomatów lub nawet cała teoria zostają odrzucone. Punkt wyjścia dla analizy stanowi tabela terminów pokrewieństwa umieszczona przez Morgana w jednym z przypisów Ligi Ho-de’-no-sau-nee, czyli Irokezów. Okazuje się, że jest w nią wpisana zarówno specyficzna logika listy leksykalnej, jak i diagramu drzewa ukorzenionego, a połączenie tych dwóch modeli prowadzi autora Systems of consanguinity and affinity of the human family do odkrycia „nowego narzędzia etnologii”.

This article refers to a process of development of basic research tools regarding kinship – a field of scientific reflection “discovered” by Lewis Henry Morgan. Author examines the continuity of conceptual instruments used to systematize knowledge in the area of studied anthropological discourse. He seeks out hidden instances which ensure order and consistency of said discourse even if some of provided axioms or the whole theory are refuted. The starting point of analysis is a table of kinship terminology listed by Morgan in one of footnotes to The League of the Ho-de-no-sau-nee or Iroquois. It appears that, written in it, are both specific logic of lexical lists, as well as a diagram of rooted tree. Merging those two models led the author of Systems of consanguinity and affinity of the human family to discovery of a “new instrument in ethnology”.