»Jak funguje teatr a film«, czyli obecność języka czeskiego w mowie »po naszymu« Polaków na Zaolziu

Artykuł »Jak funguje teatr a film«, czyli obecność języka czeskiego w mowie »po naszymu« Polaków na Zaolziu powstał na podstawie badań socjolingwistycznych sytuacji językowej na Zaolziu. Badania te prowadzą autorki w wieloetnicznym, wielojęzycznym oraz kulturowo zróżnicowanym środowisku czeskiego śląska Cieszyńskiego od lat. Zamieszkująca te tereny mniejszość polska korzysta m.in. z sieci szkół z polskim językiem nauczania. Biegle mówi i pisze także po czesku, a na co dzień uczestniczy w czeskojęzycznych sytuacjach komunikacyjnych. Poza tym w rozmowach nieoficjalnych (niepublicznych) używa gwary cieszyńskiej, należącej do polskiego języka etnicznego. W wyniku tych zachowań mownych na Zaolziu wykreował się specyficzny kod mieszany zwany „po naszymu”, który – w odróżnieniu od tradycyjnej gwary – nie posiada ustabilizowanej normy systemowej, lecz dynamicznie reaguje na zmiany realiów i potrzeb komunikacyjnych miejscowej ludności.  

The present article, entitled “How Theatre and Film Function”, or the Presence of Czech in the Commonly Spoken Po Naszymu in Těšín Silesia, in the Czech Republic, is an outcome of the sociolinguistic research into this environment, which the authors have been working on for some time. The linguistic situation in the Czech Těšín region corresponds to the nationality (ethnic) situation there, with its rich and varied local culture. In addition to the Czech majority, the area has traditionally been inhabited by a Polish minority, utilizing, among other things, a network of minority schools with Polish as the language of instruction. They navigate the Czech language environment without difficulty, and I n unofficial (and non-public) communication use their native West Těšín dialect, known as Silesian-Polish. From these codes, a mixed spoken language – „po naszymu” – has emerged, which, unlike the Polish-Silesian subdialect, has no standard form and reacts dynamically to the changing extra-linguistic reality. The paper presents an analysis of part of an authentic text in this mixed language.