From Maternal Preference to Shared Parenting: Child’s Well-Being. Lessons from the USA

The article concerns parenting after divorce or separation within the context of social changes. Special attention is paid to the principle of the welfare of the child, which is the most important criterion for deciding child custody. The child’s welfare is an open concept that grants a wide discretion to courts in choosing the best custodial arrangement for a child in a particular case. In this context, reference was made to the American experience on parenting after family break-up, separation or divorce. In the USA different theories were developed to explain which parenting model best fulfils the principle of the child’s welfare. This article discusses the tender years doctrine, primary care-taker preference, psychological parent doctrine and approximation rule. After a divorce, a mother was usually granted custody and a father paid child-support. He was placed in the background and excluded from the daily activities of his child. Currently, the theory of mother-nurturer and father-breadwinner is coming to an end; the father is no longer the only breadwinner responsible for providing the family an adequate standard for living, and the mother is no longer primarily responsible for the duties of childrearing and household chores. The changes taking place are reflected in struggling for equal treatment in the award of custody and abandoning the stereotypical approaches based on awarding custody automatically to mothers. A significant rise in the number of parents entering into joint custody arrangements is observed.

Przedmiotem niniejszego artykułu jest władza rodzicielska nad dzieckiem po rozwodzie lub w sytuacji rodziców żyjących w rozłączeniu w kontekście zachodzących przemian społecznych. Szczególna uwaga została poświęcona zasadzie dobra dziecka, która jest najważniejszym kryterium przy decydowaniu o wykonywaniu władzy rodzicielskiej. Dobro dziecka jest klauzulą generalną, a sądom orzekającym o władzy rodzicielskiej przysługuje szeroka swoboda kontekście za celowe uznano sięgnięcie do doświadczeń amerykańskich związanych z rozstrzyganiem o władzy rodzicielskiej po rozwodzie lub rozstaniu rodziców. W Stanach Zjednoczonych powstawały różne teorie, które miały tłumaczyć, jaki model władzy rodzicielskiej najlepiej realizuje postulat dobra dziecka. W artykule omówiono teorię wrażliwych lat, teorię podstawowego opiekuna, teorię psychologicznego rodzica oraz tzw. approximation rule. Po rozwodzie zwykle to matce była powierzana władza rodzicielska, a rola ojca sprowadzała się do obowiązku alimentacji. Ojciec był traktowany jako rodzic drugoplanowy i wyłączany był ze sprawowania bieżącej pieczy nad dzieckiem. Obecnie odchodzi się od tradycyjnego modelu matki – opiekuna i ojca – żywiciela rodziny. Zachodzące zmiany mają również swoje odzwierciedlenie w walce o równouprawnienie przy decydowaniu o władzy rodzicielskiej oraz zwalczaniu stereotypów sprowadzających się do automatycznego przyznawania tej władzy matkom. Obecnie obserwuje się wzrost orzeczeń sądów rodzinnych przyznających pełnię władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom.