Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 sierpnia 2021 r., I ACa 139/20, dotyczącego odpowiedzialności na zasadzie ryzyka za zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części

Tematem niniejszej glosy jest odpowiedzialność samoistnego posiadacza budowli za zawalenie się budowli lub oderwanie jej części. Autorka – na tle głosowanego wyroku – zauważa, że w orzecznictwie sądowym pojęcie budowli ujmowane jest zbyt szeroko. Analogicznie jak pojęcie oderwania się części budowli. Nie każde oderwanie się (takie jak zniszczenie ogrodzenia, wybicie szyby w drzwiach wejściowych czy w balustradzie balkonu) uzasadnia surową odpowiedzialność ich posiadacza samoistnego na zasadzie ryzyka. Należałoby zatem zrewidować dotychczasowe stanowisko w tym zakresie. Zarazem w wielu stanach faktycznych w łańcuch przyczynowości mogą być włączone działania lub zaniechania innych osób, w tym samego poszkodowanego. Powstaje zatem pytanie, czy i w jakim zakresie okoliczności te mogą wpłynąć na odpowiedzialność samoistnego posiadacza oraz jej zakres. W szczególności istotne jest, aby definitywnie zostało rozstrzygnięte, jakie zachowanie poszkodowanego można kwalifikować jako jego przyczynienie się do powstania lub zwiększenia rozmiarów szkody. Rozbieżność stanowiska poszczególnych sądów w tym zakresie przyjmujących skrajne poglądy: od konieczności wystąpienia współwiny (culpa concurens) po wystarczający wymóg zaistnienia współprzyczyny (causa concurens), powoduje dużą niepewność rozstrzygnięcia, które może być odmienne w podobnych stanach faktycznych. Na powyższe pytanie, ale też na inne zagadnienia dotyczące współodpowiedzialności samoistnego posiadacza budowli oraz innych osób, których działanie lub zaniechanie stanowiło jedną z przyczyn powstania szkody stanowią przedmiot rozważań podjętych w glosie do wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 sierpnia 2021 r. (I ACa 139/20).

The subject of this gloss is the responsibility of the autonomous possessor for the collapse of a building or detachment of its parts. Having analysed the judgment, the author observes that the concepts of a structure (building) as well as detachment of its parts are interpreted too broadly in judicial decisions. Not every detachment (such as a destroyed fence and broken glass in the front door or in the balcony balustrade) justifies the strict liability of their autonomous possessor. Therefore, the current position in this respect needs revising. However, in many actual situations, the actions or omissions of other people, including the aggrieved party, may be included in the chain of causation. Consequently, the question arises whether and to what extent these circumstances may affect the autonomous possessor‘s liability and its scope. It is particularly important to determine the aggrieved party’s behaviour which can be qualified as contributing to or increasing the extent of the damage. The extreme positions of individual courts in this respect vary from the necessity of complicity (culpa concurens) to the sufficient requirement of complicity (causa concurens), which causes great uncertainty of decisions that may differ under similar circumstances. The above question as well as other issues regarding the co-responsibility of the autonomous possessor of the structure and other people whose actions or omissions resulted in the damage, have been considered in the gloss to the judgment of the Court of Appeal in Łódź of 11 August, 2021 (I ACa 139/20).