Zasada pomocniczości w polityce gospodarczej Unii Europejskiej

Zasada pomocniczości (nazywana również zasadą subsydiarności) jest jedną z podstawowych reguł prowadzenia polityki gospodarczej w UE. Zgodnie z nią uprawnienia w zakresie polityki powinny być delegowane na możliwie najniższy szczebel władzy, tj. najbliżej obywateli, których dana polityka dotyczy, chyba że istnieją niezaprzeczalne korzyści prowadzenia jej na wyzszym szczeblu. Celem opracowania jest spojrzenie przez pryzmat teorii federalizmu fiskalnego i ekonomii politycznej na praktyczne stosowanie zasady pomocniczości w wybranych kluczowych dziedzinach polityki UE, tj. w polityce rolnej, spójności, w zakresie nauki, technologii i innowacji, a także w polityce dotyczącej edukacji i usług. Różnice pomiędzy istniejącym a pożądanym w świetle teorii zakresem stosowania zasady pomocniczości pokazują, że w UE w niektórych dziedzinach zakres wspólnych regulacji wykracza poza wspomnianą zasadę, zaś w innych mogłoby być możliwe osiągnięcie większych korzyści przy prowadzeniu ściślejszej koordynacji polityki. Podział kompetencji pomiędzy kraje członkowskie a instytucje UE jest ostatecznie decyzją polityczną, która powstaje w warunkach konfliktu interesów. Analizy ekonomiczne mogą jedynie dostarczać argumentów za lub przeciw centralizacji polityki.

The subsidiarity principle is one of major rules of conducting the EU’s economic policy. In conformity to the rule empowerment within the policy should be delegated to the lowest possible level of authority, i.e. as close as possible to the citizens who the set policy concerns unless there exist undeniable advantages of conducting it on higher level. The objective of the research paper is to discuss the practical application of the subsidiarity principle in key areas of the EU’s policy through the prism of the theory of fiscal federalism and political economics. The EU’s policy areas under review regard agricultural policy, cohesion policy, technology and innovation as well as educational policy and services. The differences between the applied and theoretically desired scope of the subsidiarity principle application indicate that in the EU there are some areas in which the scope of joint regulations reaches beyond this principle. On the other hand, there exist some areas where reaching more advantages could be possible provided the policy conducted is better coordinated. The division of competencies between member countries and the EU’s institutions is eventually a political decision that is arising in the context of conflicting interests. Economic analyses might only provide arguments for or against centralisation of the policy.