Efektywność rynku a sprawność państwa

Do idei efektywnego rynku i – w tym kontekście – sprawnego państwa można podejść z perspektywy ekonomii instytucjonalnej. Oznacza to przede wszystkim, że uogólnienie tworzone jest bardziej na bazie obserwacji gospodarki niż w oparciu o jej modelowanie. Jako pozytywny przykład przedstawiono procesy w gospodarce Japonii w okresie industrializacji i szybkiego wzrostu po II wojnie światowej. Polityka strukturalna w tym przypadku dowodzi sprawności państwa w tworzeniu warunków dla uczestników rynku, które sprzyjają efektywnej konfrontacji z konkurentami. Podstawową przesłanką jej skuteczności była dynamiczna równowaga sił pomiędzy reprezentującymi państwo biurokratami ekonomicznymi oraz przedstawicielami wielkich grup przemysłowo-finansowych. Przy tym siła przetargowa państwa w gospodarce opartej na własności prywatnej polegała w gruncie rzeczy na ustawowym prawie do dysponowania częścią zasobów pieniądza. Dozując ten rzadki zasób w formie kredytu dla sektora prywatnego, państwo zapewniło sobie wpływ na decyzje wiodących podmiotów ekonomicznych. Analizowany przypadek wspiera tezę, że o sukcesie gospodarczym w gospodarce rynkowej nie decyduje ani samo państwo, ani wyłącznie rynek. Wręcz przeciwnie, spektakularny sukces w konkurencji międzynarodowej jest często efektem symbiozy państwa i rynku.

The concept of effective market and – in this context – capable state can be discussed from the perspective of institutional economy. This indicates that generalizations are made on the basis of observing the economy rather than through its modeling. Processes in Japanese economy within the time of industrialization and dynamic growth after the Second World War prove the presented thesis. In this particular case structural policy confirms the capability of state in creating conditions for market players that facilitate effective competitiveness. The capability of state resulted from dynamic balance of forces between economic bureaucrats representing the state and representatives of large industrial-financial groups. The bargaining power of state in private ownership-based economy was reflected in the state’s right to have a part of currency reserves at its disposal. Disbursing these scarce reserves in tranches of credit to private sector, the state could influence decisions of leading economic entities. The analysed case proves the thesis that neither the state itself nor the market alone decides about economic success in market economy. And reversely, a spectacular success in international competition is often an aftermath of state-market symbiosis.