Polityczny cykl koniunkturalny w Europie Środkowo-Wschodniej

Celem opracowania jest próba odpowiedzi na pytanie, czy polityka fiskalna wybranych państw Europy Środkowo-Wschodniej w okresie poprzedzającym akcesję do UE wykazywała symptomy oddziaływania czynników o charakterze politycznym. Autor zwraca uwagę na rozbieżności w zakresie prowadzonej polityki fiskalnej w okresie poprzedzającym akcesję do UE pomiędzy mniejszymi a większymi państwami Europy Środkowo-Wschodniej. W szczególności podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, czy jednym z czynników mających wpływ na wysoki poziomu nierównowagi w zakresie finansów publicznych, spowodowanej ekspansywną polityką fiskalną w Polsce, Czechach i na Węgrzech w latach poprzedzających akcesję do UE, mógł być kalendarz wyborczy. Doświadczenia wybranych państw Europy Środkowo- Wschodniej wskazują, iż czynniki polityczne mogły odegrać rolę w kształtowaniu się deficytu budżetowego. Jednocześnie pokazują, iż problematyka politycznego cyklu koniunkturalnego jest aktualna również w UE. Choć na podstawie przeprowadzonych rozważań stwierdzono, iż relacja średniego deficytu budżetowego w Polsce, w Czechach i na Węgrzech w okresach wyborczych i przedwyborczych przypomina relację charakterystyczną dla państw o dojrzałych tradycjach demokratycznych, gdzie zgodnie z teorią ryzyko oportunistycznych zachowań sprawujących władzę polityków powinno być niższe, wydaje się, że w Europie Środkowo-Wschodniej czynniki polityczne mogą mieć wpływ na procesy ekonomiczne również w czasach dzisiejszych.

The objective of the research paper is to address the question whether fiscal policy of selected central and Eastern Europe’s countries within the time preceding their accession to the EU showed symptoms of influence exerted by factors of political nature. The author points to discrepancies of the fiscal policy pursued in the preaccession time by smaller and larger states of CEE. Notably he tries to answer the question whether elections schedule might have been one of the factors influencing the high level of imbalance in public finance caused by the expansive fiscal policy in Poland, the Czech Republic and Hungary. The experience of the selected Central and Eastern European countries proves the political factors might have played a role in the occurrence of the budgetary deficit. Simultaneously their experience shows that the issue of political business cycle is characteristic for the EU as well. Although on the basis of the research it has been found out that relation of median budget deficit in Poland, the Czech Republic and Hungary in election and pre-election time resembles the one typical for the states with deeply-rooted democratic traditions where, theoretically, the risk of opportunist behaviour of ruling politicians should be lower, it seems that in CEE political factors might influence economic process these days as well.