Konstytucyjne określenie obowiązywania prawa Unii Europejskiej i jego miejsca w porządkach prawnych wybranych państw członkowskich

Status, jaki posiada prawo Unii Europejskiej w konstytucyjnym porządku źródeł prawa, uzależniony jest od przyjętej koncepcji obowiązywania i stosowania norm unijnych w danym państwie. Można w tym zakresie wyróżnić dwa podejścia. Pierwsze zakłada tożsamość prawa Unii Europejskiej z prawem międzynarodowym i przewiduje dla niego to samo miejsce w konstytucyjnej hierarchii źródeł prawa. Istotne są w takich przypadkach klauzule otwierające krajowy porządek na prawo międzynarodowe, gdyż to one zazwyczaj będą wskazywać miejsce w systemie źródeł prawa i zasady stosowania prawa unijnego. Drugie podejście zakłada odrębność systemu prawnego Unii Europejskiej od systemów „tradycyjnego” prawa międzynarodowego. W takim przypadku konstytucje zawierają autonomiczne regulacje co do obowiązywania i stosowania prawa Unii Europejskiej. W artykule przedstawiono szerzej konstytucyjną regulację odnoszącą się do statusu prawa unijnego w państwie członkowskim na przykładzie Konstytucji Irlandii, Konstytucji Republiki Czeskiej, Konstytucji Chorwacji i Konstytucji RP. Wspomniane również będą dwa państwa – Republika Francuska i Republika Federalna Niemiec, które w swoich ustawach zasadniczych nie normują wprost sytuacji prawa unijnego w danym porządku prawnym, jednakże zasady jego obowiązywania i stosowania, a w szczególności stosunek do samej ustawy zasadniczej, stały się przedmiotem bogatego orzecznictwa Rady Konstytucyjnej i Federalnego Trybunału Konstytucyjnego.

The status of the European Union law in the constitutional order of the sources of law depends on the adopted concept of the validity and application of the EU legal norms in a given country. Two approaches can be distinguished in this respect. The first assumes the identity of the European Union law with international law and provides it the same place in the constitutional hierarchy of sources of law. In such cases, clauses opening national order to international law are important, as they will usually indicate their place in the system of sources of law and the principles of application of the EU law. The second approach assumes a legal system of the European Union separate from the systems of “traditional” international law. In this case, the constitutions contain autonomous regulations as to the validity and application of the European Union law. The article presents a constitutional regulation more broadly referring to the status of the EU law in a member state on the example of the Constitution of Ireland, the Constitution of the Czech Republic, the Constitution of Croatia and the Constitution of the Republic of Poland. Two countries will be also mentioned - the French Republic and the Federal Republic of Germany. In the basic acts they do not regulate the situation of the EU law in a given legal order directly, but the principles of its validity and application, and in particular its relation to the basic act itself, which have become the subject of rich case-law of the Constitutional Council and the Federal Constitutional Court.