Ochrona czci człowieka a satyra i karykatura jako element wolności sztuki – rozważania na gruncie polskiego i niemieckiego prawa karnego

Cześć człowieka jako dobro szczególnie często naruszane bez wątpienia zasługuje na ochronę w świetle prawa karnego. Z drugiej strony, każdemu człowiekowi przysługuje wolność swobody wypowiedzi, w tym artystycznej, która może się przejawić w formie satyry i karykatury. Rodzi się zatem pytanie, gdzie należałoby postawić granicę, ażeby wolność ta mogła być realizowana bez uszczerbku dla czci człowieka. W niemieckim kodeksie karnym tę kwestię reguluje § 193 StGB, który stanowi o ,,zachowaniu uprawnionych interesów”. Przepis ten jest swoistym rodzajem kontratypu, który pozwala przy spełnieniu szeregu warunków, na nieponiesienie odpowiedzialności karnej przez osobę która wygłasza wypowiedzi, mogące naruszyć cześć człowieka. Do warunków tych doktryna niemiecka zalicza także działanie w ramach wolności artystycznej.

Human dignity as a personal interest particularly threatened with the infringement deserves the protection under the criminal law. Nevertheless, each person is given a freedom of speech, including the artistic one, which may have a form of a satire or a caricature. The question arises where the boundary should be set so that such freedom is executed without damage to human dignity. German criminal law – § 193 of StGB – stipulates “the preservation of legal interests”. When complying with several conditions, this regulation provides for a justification which allows for not bearing the criminal liability by a person voicing a statement that may breach human dignity. The above – according to the German doctrine – also concerns the actions within the artistic sphere.