Status prawny nasciturusa w polskim prawie cywilnym

Niniejszy artykuł poddaje analizie w ujęciu prawno-socjologicznym status prawny nasciturusa w polskim prawie cywilnym. Szczegółowe badania dotyczące terminologii powyższego zagadnienia opierały się na źródłach prawa rzymskiego, definicji z języka łacińskiego oraz słownika wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, kończąc na znaczeniu współczesnym, medycznym oraz socjologicznym. Na wstępie, na płaszczyźnie historycznej została omówiona instytucja nasciturusa. Początki prywatnoprawnej ochrony dziecka poczętego, ale nienarodzonego sięgają czasów prawa rzymskiego. Jurysprudencja rzymska stworzyła mechanizmy prawne, które umożliwiły dbanie o prawa i interesy dziecka poczętego. W wyniku przyznania praw podmiotowych, nasciturus mógł brać udział w dziedziczeniu w Starożytnym Rzymie, a o jego interesy dbał ustanawiany curator ventris. Kolejna część artykułu dotyczy płaszczyzny dogmatycznej. Fakt, że Kodeks cywilny wiąże zdolność prawną z urodzeniem nie oznacza, że prawu obojętna jest sytuacja nasciturusa. Doktryna wykształciła tzw. zdolność prawną pod warunkiem zawieszającym, która została kompleksowo omówiona w niniejszym artykule. Poruszone zostały również regulacje dotyczące nasciturusa w prawie spadkowym zgodnie z art. 927 k.c., deliktów wyrządzonych dziecku poczętemu, ale nienarodzonemu w świetle art. 446 i 4461 k.c., zawierania umów z poczętym oraz reprezentacji nasciturusa na podstawie k.r.o. Przywołane zagadnienia zostały obszernie omówione na płaszczyźnie normatywnej w ujęciu socjologicznym, gdyż celem analizy było wskazanie statusu prawnego nasciturusa w polskim prawie cywilnym, jego ochrony i przedstawienia go jako integralnej części społeczeństwa.

The article analyses legal status of nasciturus in the Polish civil law within legal and social perspective. Detailed research pertaining to the terminology of this issue is based on Roman law sources, Latin definitions and definitions from dictionary of foreign terms and phrases as well as modern, medical and sociological meanings. In the introduction, historical perspective of the institution of nasciturus is discussed. The beginnings of private law protection of unborn child reach Roman law. Roman jurisprudence created legal procedures facilitating the protection of interests and rights of such children. As a result of granting the rights, nasciturus could inherit in ancient Rome, and its interests were taken care of by the curator ventris. The next part of the article refers to the dogmatic perspective. The fact that the civil code associates legal capacity with birth it does not mean that the situation of the nasciturus is unregulated. Polish legal doctrine has developed a sort of conditional legal capacity which is dealt with in this article. Regulations of inheritance law according to art. 927 of the Civil Code, torts committed to the detriment of the unborn according to articles 446 and 4461 of the Civil Code, contract law involving the conceived and representation of the nasciturus according to Polish Family and Guardianship Code are also mentioned. These issues were thoroughly discussed from the normative perspective in a sociological view since the aim of the analysis was to indicate legal status of nasciturus in the Polish civil law, its protection and presentation as an integral part of the society.