Psychologiczna ekspertyza sądowa w sprawach dotyczących samobójstwa dzieci i nastolatków

W artykule przedstawiono cele oraz sposób i zasady opracowywania ekspertyzy psychologicznej dla potrzeb wymiaru sprawiedliwości w przypadkach samobójczej śmierci dzieci i nastolatków. Specyfika pracy biegłego psychologa przy wykonywania tego typu opinii polega na tym, że wypowiada się on o osobie, z którą nie miał osobistego kontaktu i nie mógł przeprowadzić jej badań. Hipotezy dotyczące ewentualnych motywów śmierci samobójczej i wnioskowanie biegłych oparte są więc na danych pośrednich. Psycholog dokonuje tzw. psychologicznej autopsji, czyli dąży do odtworzenia sylwetki psychologicznej osoby zmarłej w tragicznych okolicznościach i ustalenia występujących u niej przed śmiercią czynników ryzyka samobójstwa. Omówiono także źródła danych, które biegli mogą mieć do dyspozycji, sposób ich pozyskiwania oraz kolejne etapy postępowania psychologa podczas przeprowadzania ekspertyzy. Na podstawie konkretnych przypadków z praktyki biegłych wskazano główne problemy, jakie pojawiają się podczas wypowiadania się w sprawach samobójstw dokonanych w tej grupie wiekowej.

This article presents the goals and methods of preparing psychological expert’s report on a suicidal death of a child or an adolescent for the administration of justice. The specifics of working on such cases come from the fact that the expert needs to elaborate on a person, whom s/he has never met and therefore was not able to examine. All the experts’ hypotheses regarding the plausible motifs of the suicide, as well as their deductions are based on the circumstantial data. The psychologist performs a so-called psychological autopsy, i.e. (s)he aims at recreating the profile of the deceased in the middle of the tragic circumstances and ascertains risk factors that might lead to a suicide. The article will detail data sources, which are at experts’ disposal, methods of achieving them and various stages of creating an expert’s opinion. Based on real cases the article will also point out the main challenges that can raise while researching suicides in this age group.