Centra Sprawiedliwości Naprawczej i społeczny profil ich klientów.

Rozwijana w Polsce w okresie potransformacyjnym polityka karna wobec przestępstw mniejszej wagi doprowadziła na zasadzie nieprzewidzianych konsekwencji (Merton) do nadmiernej inkarceracji. Tymczasem najczęściej nie jest ona właściwym środkiem rozwiązywania problemu społecznego, jakim jest przestępczość pospolita, a bywa, że problem ten ulega w konsekwencji nasileniu. W tym kontekście poszukiwanie rozwiązań wpisujących się w amerykańską propozycję powiązania wymiaru sprawiedliwości z działaniami naprawczymi (problem-solving-justice), profilaktycznymi i resocjalizacyjnymi wydaje się właściwym, jeśli nie jedynym możliwym sposobem wyjścia z pułapki nadmiernej prizonizacji. Przeciwdziała także nadmiernemu rozwarstwieniu społecznemu. Dlatego też próby wprowadzania rozwiązań znanych jako community court, które w praktyce nie są̨ dodatkowym sądem, ale przede wszystkim systemem wsparcia służby kuratorskiej w jej dalekosiężnych (a w praktyce rzadko osiągalnych) zamierzeniach, zasługują na szczególną uwagę. W artykule przedstawiony jest portret społeczny klientów toruńskiego centrum sprawiedliwości naprawczej z 2015 r. Przedstawione w tekście wyniki pochodzą z wywiadów ewaluacyjnych oraz wywiadów diagnostycznych, prowadzonych w centrach sprawiedliwości naprawczej w Toruniu i Białymstoku, powstałych dzięki wsparciu finansowemu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju z siedzibą w Warszawie, realizowanych w ramach programu „Innowacje Społeczne” pt. „Pilotażowe wdrożenie modelu »Community Court« w Polsce jako instytucjonalnego pomostu pomiędzy wymiarem sprawiedliwości, organami samorządowymi i organizacjami społecznymi ułatwiającego realizację sprawiedliwości naprawczej w praktyce”.

The penal policy against minor offences developed in Poland in the post-transition period produced, as an unintended consequence (Merton), excessive incarceration rates. Meanwhile, incarceration is among the least effective means of addressing such social concerns as mass crime, and may even further aggravate the issue. In this context, the pursuit of solutions aligned with the American proposal to combine justice, corrective measures (problem-solving justice), prevention and rehabilitation seems to be an adequate, if not the only way out of the excessive prizonization trap. It also helps counteract excessive social stratification. For that reasons any attempts at introducing the solution commonly known as “community court” which in practice is not another court but the measure intended to support probation services in their far-reaching (and in practice rarely attainable) ambitions, deserve our special attention. The paper presents the social picture of clients of Corrective Justice Center in Toruń in 2015. Research results were established based on evaluation interviews and diagnostic interviews carried out in corrective justice centers in Toruń and Białystok. Centers were set up thanks to the financial support of the National Science and Research Center in Warsaw and were organized as a part of the “Social Innovations” Program, under the title “Pilot implementation of the Community Court Model in Poland as an institutional bridge between the justice, local government and social organizations, aimed at facilitating the realization of corrective justice in practice”.