Cechy konstytutywne tożsamości kujawskiej na podstawie Kujawskich legend, gawęd i gadek Antoniego Benedykta Łukaszewicza

Celem artykułu było przedstawienie cech konstytuujących tożsamość kujawską na podstawie opracowania Antoniego Benedykta Łukaszewicza Kujawskie legendy, gawędy i gadki. Analiza zabytku pokazała, że należą do nich: odwoływanie się do mitów założycielskich, które są tworzone i upowszechniane po to, by potwierdzić zakorzenienie grupy i jej długiego (od czasów niemal prehistorycznych) trwania na danym obszarze; przywiązanie do religii katolickiej (co nie przeszkadza łączyć praktyki religijne z praktykami magicznymi, obecnymi w religijności ludowej); pamięć przeszłości (a zwłaszcza przeszłości heroicznej, jak bitwa pod Płowcami, ale i wydarzeń traumatycznych, bolesnych, jak II wojna światowa, cierpienia, prześladowania Kujawiaków w różnych okresach dziejów, rozdarcie regionu spowodowane zaborami); związek z miejscami (zabytkami architektury, kościołami, dworami), które są dziedzictwem otrzymanym po wcześniejszych pokoleniach; świadomość bogactwa miejscowego folkloru, obrzędów (nie zawsze już praktykowanych, ale wciąż pozostających w pamięci kulturowej); gwara (choć współcześnie nie ma już często żywotności komunikacyjnej, ale ciągle ma walor symboliczny, podkreślający odrębność Kujaw jako regionu).

The aim of this article was to present the features constituting Kuyavian identity on the basis of the study of Antoni Benedykt Łukaszewicz titled Kuyavian legends, myths and folk tales. The analysis of the oldest written text showed that this comprises: –referring to founding myths which are created and spread in order to confirm the settlement of the group and its long existence (almost since prehistoric times) in the given area; –commitment to the catholic religion (which is not an obstacle to combine religious practices with magical practises present in the folk beliefs); –memory of the past (especially the heroic past, such as the battle of Płowce, also such traumatic and painful events as World War II, the suffering and persecution of the inhabitants of Kuyavia in various periods, the division of the region caused by the annexations); –relation to the places (architectural monuments, churches, manor houses) which are a heritage received from previous generations; –the awareness of the wealth of the local folklore and habits (not always being practised nowadays, but still existing in cultural memory); –dialect (although it is not used in communication, it still has a symbolic value underlining the identity of the region).