Teologia przebudzenia religijnego według Charlesa Finneya. Kontekst historyczny, źródła i jej wpływ na późniejszy rewiwalizm

Charakterystykę i podstawowe cechy rewiwalizmu datuje się od powstania w XVIII wieku przebudzenia metodystycznego. John Wesley nauczał o potrzebie doświadczenia „drugiego błogosławieństwa” (second blessing), jakim według niego było całkowite uświęcenie, co można odnaleźć w swego rodzaju sukcesji realizowanej przez XIX-wieczny ruch przebudzenia uświęceniowego. Jednakże najwybitniejszym teologiem przebudzenia w XVIII wieku nie był John Wesley – którego wpływy sięgały nie tylko całej Anglii, ale i Ameryki – lecz Jonathan Edwards, który jako pierwszy dokonał systematycznego opisu przebudzenia religijnego. Kontynuatorem, ale i reformatorem jego myśli przebudzeniowej, był uznawany za najwybitniejszego spośród kaznodziejów przebudzeniowych Charles Finney. Jego wpływ na teologię i praktykę ewangelizacyjną jest tak wielki, że Finneya nazywa się „ojcem współczesnego rewiwalizmu”. Celem niniejszego studium jest ukazanie samej istoty teologii Finneya z uwzględnieniem akcentu, jaki położony jest w niej na przebudzenie, w jej historyczno-biograficznym kontekście oraz zaznaczeniem wpływu na cały ruch przebudzeniowy.

Classic descriptions of revivals and its characteristics began with the XVIII-century Methodist one. John Wesley’s teaching regarding the necessity of experiencing ‘a second blessing’ – a total sanctification in his view – can be found throughout the XIX-century Holiness Movement that cherished this particular idea. The greatest theologian of revivalism in XVIII century, however, was not Wesley, whose influence extended even to America, but Jonathan Edwards, the first to have systematically described religious renewals. His follower, but also a modifier of his teachings, was Charles Finney, possibly the most acclaimed among revival theologians. His influence on theology and evangelism was so significant that he has been hailed ‘the Father of modern revivalism’. My intention here is to present the core of Finney’s theology in its historical-biographical context as well as to demonstrate its impact on later revivalism.