Thomas Hobbes w interpretacji Lesliego Stephena a brytyjski agnostycyzm przełomu XIX i XX wieku

Leslie Stephen, jeden z głównych przedstawicieli wiktoriańskiego agnostycyzmu i autor ważny dla wiktoriańskiej historiografii, wiele miejsca w swych dziełach poświęcił filozofii Thomasa Hobbesa, którego interpretował jako zdecydowanego sceptyka i którego myśl zainspirowała częściowo jego własną filozofię, szczególnie w przypadku takich zagadnień, jak rola religii i natura wiary. Analiza dokonanego przez Stephena porównania Hobbesa do Herberta Spencera ukazuje analogię między dwoma ujęciami problemu wiedzy o Bogu obecnymi w dziełach Hobbesa a formą, jaką problem ten przyjął u fideisty Henry’ego Longueville’a Mansela i agnostyka Herberta Spencera, rzucając światło na nowożytne inspiracje wiktoriańskiego agnostycyzmu i wpływ, jaki poglądy jego zwolenników wywarły na historiografię ich epoki.

Leslie Stephen, one of the main representatives of Victorian agnosticism and an important Victorian historiographer, devoted much space in his works to the philosophy of Thomas Hobbes, interpreted by Stephen as a confirmed sceptic; Hobbes’ thought partially inspired Stephen’s own philosophy—especially when it comes to such problems as the role of religion and the nature of faith. An analysis of Stephen’s comparison of Hobbes to Herbert Spencer shows an analogy between two accounts of the problem of the knowledge of God: (1) that of Hobbes and Henry Longueville Mansel, a fideist, and (2) that of Herbert Spencer, an agnostic. The analysis sheds light on the modern inspirations of Victorian agnosticism and its influence on Victorian historiography.