Apostata, heretyk, prorok czy mędrzec?

Artykuł przedstawia refleksję religijno-teologiczną, dotyczącą życia i działalności panującego w latach 1350-1334 przed Chr. faraona XVIII dynastii Egiptu Echnatona (Amenhotepa IV). Jakkolwiek posiadane dokumenty nie są zbyt liczne, a osoba władcy jest postacią nadzwyczaj kontrowersyjną, jednakże jego działalność warta jest szczególnego rozważenia. Po krótkim przedstawieniu życiorysu monarchy autor ukazał doktrynę atonizmu – monoteistycznej religii głoszonej i narzucanej poddanym przez faraona. Następnie rozważył, jakie przyczyny mogły doprowadzić do przyjęcia tej religii przez władcę. Zwrócił uwagę na podobieństwa pomiędzy atonizmem a jahwizmem (mozaizmem-judaizmem). Jedną z możliwych przyczyn religijnej rewolucji Echnatona była próba intelektualnego (logicznego) spojrzenia na problem religii starożytnych Egipcjan. Autor ukazał postać Echnatona i jego małżonki Nefertiti jako przykład racjonalnego podejścia do wyznawanej religii.

The article presents a religious and theological reflection with regard to the life and activity of the Pharaoh of the 18th Dynasty of Egypt, Akhenaten (Amenhotep IV), prevailing in the years 1350-1334 before Christ. Although the available documents are not very numerous, and the person of the ruler is an extremely controversial figure, his activity is worth considering. After a short presentation of the monarch’s biography, the author showed the doctrine of Atonism – a monotheistic religion that the pharaoh proclaimed and imposed on his subjects. Then he considered what reasons could lead to the adoption of this religion by the ruler. He drew attention to the similarities between Atonism and Jahvism (Mosaism-Judaism). One of the possible causes of the religious revolution of Akhenaten was the attempt of an intellectual (logical) look at the issue of the religion of ancient Egyptians. The author showed the figure of Akhenaten and his wife Nefertiti as an example of a rational approach to religion.