Spór o relację między polityką i religią. Perspektywa filozoficzna

Zagadnienie relacji między polityką i religią budzi szereg emocji i przeciwstawnych opinii. Analizowane jest zwykle na płaszczyźnie historycznej, socjologicznej lub politologicznej. W niniejszym artykule podjęto próbę rozstrzygnięcia tytułowej kwestii w kontekście realistycznej antropologii filozoficznej. Uzasadnieniem wyboru tego aspektu jest przekonanie, że warunkiem właściwego ujęcia relacji „polityka – religia” jest rzetelne odczytanie prawdy o człowieku. Błędne ujęcia tej relacji dadzą się sprowadzić do trzech głównych postaci: 1) zatarcia granic między polityką a religią, przejawiającym się w sakralizowaniu polityki lub w upolitycznianiu religii; 2) ateizacji polityki, czyli dążenia do wyeliminowania religii ze wszystkich sfer ludzkiego życia; 3) „neutralności” traktującej religię jako sprawę prywatną i eliminującej ją ze sfery publicznej. U podstaw wszystkich tych ujęć można dostrzec jakąś postać błędu antropologicznego. Właściwe ujęcie relacji polityki i religii oddaje termin „autonomia”. Obejmuje strukturalną niezależność obu dziedzin oraz ich funkcjonalne podporządkowane dobru wspólnemu. Łącząca politykę i religię relacja dopełniania się w trosce o człowieka, wyznacza pole możliwego wzajemnego oddziaływania. Tworzy je sytuacja zagrożenia dobra wspólnego.

The relationship between politics and religion is the subject of many heated debates, generating emotions and opposite views. It is usually analysed from the historical, sociological or politological perspectives. This article attempts to address it from the point of view of the realistic anthropological philosophy. The justification for such approach is the belief that the proper interpretation of this relationship is conditioned by the reliable reading of the truth about man. The mistaken interpretation of this relationship can assume the three main forms: 1) blurring the boundaries between politics and religion, leading to either the sacralisation of politics, or the politicisation of religion; 2) atheisation of politics, that is, the elimination of religion from every sphere of human life; 3) ”neutrality”, treating religion as a private matter and eliminating it from the public sphere. At the root of each of these forms lies one or another anthropological error. The proper interpretation of the relationship between politics and religion can be termed as ”autonomy”. It encompasses the structural independence of both subjects and their functional subjection to the common good. In their concern for man they play supplementary roles, which can determine their relationship, especially when the common good is in danger.