Pożytki ze słuchania i czytania ze zrozumieniem. Przyczynek do rozważań o roli biblioterapii we wspomaganiu rozwoju mowy i myślenia w średnim i późnym dzieciństwie

Autorka artykułu analizuje wpływ recepcji literatury na procesy kognitywne dziecka. W pierwszej części prezentowanego tekstu opisuje rolę języka w rozwoju myślenia, odwołuje się do teorii J. Brunera w celu omówienia procesu tworzenia się reprezentacji umysłowych, w tym głównie reprezentacji pojęciowych. Następnie analizuje rolę narracji, która pomaga dziecku konstruować obraz świata, jednocześnie zawiera klucz do jego rozumienia. Kontynuując te rozważania, autorka wspomina o zadaniach realizowanych poprzez biblioterapię i bajkoterapię. W tym kontekście przypomina rodzaje bajek terapeutycznych, w których stawiane cele są podstawą ich podziału; służą do wyodrębnienia tekstów nacechowanych relaksacyjnie, psychoedukacyjnie lub psychoterapeutycznie. Następnie opisuje rolę literatury w stymulowaniu myślenia przyczynowo-skutkowego, hipotetycznego, procesu wnioskowania oraz podkreśla jej wpływ na rozwój kreatywności. Poza tym omawia tryby przetwarzania informacji, wyodrębnia styl optymistyczny, pesymistyczny, analityczny, syntetyczny, egocentryczny, dialektyczny, humorystyczny i autorytarny. Poznanie dzięki literaturze stylów przetwarzania może skutkować potencjalnym wypracowaniem bardziej zrównoważonego i elastycznego trybu, czyli takiego, który dostosowany jest do konkretnej sytuacji. Wspomaganie rozwoju psychicznego w wybranych obszarach może zachodzić głównie dzięki recepcji literatury pięknej, także bajki terapeutyczne mogą być pomocne w tych działaniach.

The author of the article analyses the influence of the reception of literature on a child’s cognitive processes. In the first part of the presented text the author describes the role of language in the development of thinking, referring to J. Bruner’s theory to discuss the process of creating mental and concept representations in particular. Then she analyses the role of narration which helps the child to construct the picture of the world and is the key to the understanding of this world. Continuing this deliberation, the author mentions also the tasks of bibliotherapy and fairy tale therapy. In this context she recalls the types of therapeutic fairy tales, in which their aims are the basis of divisions; they highlight the texts of a reflexive, psychoeducational and psychotherapeutic character. Furthermore, she discusses the role of literature in stimulating the cause and effect thinking, hypothetical process of reasoning, and he emphasizes their impact on the individual’s creativity. Moreover, she also describes the modes of information processing which she distinguishes optimistic style, pessimistic, analytical, synthetic, egocentric, dialectical, humorous and authoritarian. The knowledge of styles, thanks to literature, can lead to potentially balanced and flexible mode, adjusted to a specific situation. The furtherance of mental development in the selected areas can happen mainly thanks to the reception of fiction, yet therapeutic fairy tales can be very helpful in those processes.