Socjalizacja dziecka jako proces kształtowania tożsamości

Czynniki społeczne oddziaływają na człowieka przez całe jego życie. Poprzez nie kształtuje on osobiste reguły funkcjonowania w środowisku społecznym, realizując role, które nie zawsze są całkowicie zgodne z wymaganiami społeczeństwa. Podejmowane są więc celowe działania, których zadaniem jest przekazanie norm kulturowych w ten sposób, aby jednostka je zaakceptowała jako warunki społecznego funkcjonowania. Zabiegi te nazywane są socjalizacją. Współcześnie pojawia się problem nieaktualności definiowania siebie, przez co proces socjalizacji jednostki staje się czymś indywidualnie wykreowanym. Zachodzi potrzeba ustanowienia nowej płaszczyzny oddziaływań socjalizacyjnych, którą wydaje się sam proces kształtowania tożsamości młodego człowieka. W artykule podjęto próbę analitycznego określenia uwarunkowań socjalizacji i związanego z nią procesu kształtowania tożsamości oraz odpowiedzi na pytanie, czy możliwe jest socjalizowanie dziecka z odwołaniem się do edukacji tożsamościowej? Przedstawiono analizę współczesnych interpretacji pojęć socjalizacji i tożsamości oraz wskazano na adekwatność ich odniesień do struktur osobowych. Wyróżniono dwa okresy socjalizacji (pierwotną i wtórną) oraz, zbieżne z tymi okresami, aspekty tożsamości: centralną-stabilną jako zamknięty konstrukt związany z socjalizacją pierwotną i peryferyjną-zmienną jako otwartą na zmiany i związaną z socjalizacją wtórną. Konfrontacja tych dwóch spojrzeń na związki socjalizacji z tożsamością pokazuje, jak ważne są rozstrzygnięcia teoretyczne w analizowanym obszarze. Mogą one stać się podstawą do zdefiniowania socjalizacji jako edukacji tożsamościowej.

Social factors have an influence on people throughout their whole life. An individual develops their own rules of functioning in the social environment by means of these factors when he or she takes a role that are not always totally consistent with social requirements. Therefore intentional actions are undertaken that attempt to transmit cultural norms, so that the individual can accept them as conditions of social functioning. These actions are called socialization. Nowadays a frequently occurring problem concerns the outdatedness of defining oneself and hence the process of individual socialization is perceived as something that is individually created. There is a need for setting a new space for social interactions which seems to be precisely the process of young person’s identity formation. This article is an analytical attempt to define the conditions of socialization and related process of identity formation. It tries to answer the question of whether it is possible to socialize children on the basis of identity education. The article presents an analysis of the contemporary interpretation of the notions socialization and identity and indicates their relevance to personal structures. It also mentions two periods of socialization (primary and secondary) and the relevant aspects of identity that are characteristic for each period: central – stable as a closed construct related to primary socialization and peripheral – changing as the identity that is opened to changes and related to secondary socialization. The confrontation of these two views on relations between socialization and identity shows the importance of theoretical settlements in the analyzed field. They may form the basis for defining socialization as identity education.