Reprezentacja społeczna wulgaryzmów w świetle wypowiedzi polskich internautów

Celem artykułu było opracowanie reprezentacji społecznej wulgaryzmów na podstawie wybranych wypowiedzi internautów. Według teorii reprezentacji społecznych, stanowiącej podstawę metodologiczną badań, treściowa zawartość struktury reprezentacji społecznych uwzględnia dwa podstawowe aspekty: poznawczy (deskryptywny) oraz ewaluatywny. W celu uzyskania potencjalnego wizerunku obiektu przeanalizowano sposoby lokowania wulgaryzmu w polu kontekstowym. Internauci wskazywali m.in. ekwiwalenty tej jednostki (np. bluzgi, wiązanka, rzucać mięsem, takie wyrazy), określali gradację (silne, słabe wulgaryzmy), jej funkcje w komunikacji, wskazywali przyczyny, skutki jej używania, a także wyrażali własne oceny. Suma tych czynników pozwoliła opracować przybliżoną, dość uogólnioną reprezentację społeczną wulgaryzmu. Z punktu widzenia deskryptywnego wulgaryzm może być postrzegany jako negatywny składnik komunikacji, niepożądany, używany z uwagi na deficyty leksykalne i mentalne, wpływające destrukcyjnie na komunikację; rzadziej — jako funkcjonalna jednostka języka. Z punktu widzenia ewaluatywnego wulgaryzmy jawią się ambiwalentnie — mogą wprawdzie wywoływać negatywne emocje i osądy, ale częściej można je postrzegać pozytywnie jako pożądane w pewnych kontekstach, zwłaszcza gdy posłuje się nimi okazjonalnie.

The aim of the article was to develop a social representation of swear words on the basis of chosen utterances of Internet users. According to the social representation theory which is the methodological basis of the research, the content of the structure of social representations includes two aspects: the cognitive (descriptive) aspect and the evaluative aspect. In order to obtain a potential image of the object, the ways of localisation of a swear word in the context field were analysed. The Internet users named among other things the equivalents of the unit (e.g. bluzgi [curses], wiązanka [swearing], rzucać mięsem [to drop the F-bomb], takie wyrazy [such words]) and determined the level of offensiveness (strong, weak swear words), its functions in communication as well as causes and results of its application. Together, these factors allowed to develop an approximate, general social representation of swear words. From a descriptive point of view they can be seen as a negative component of communication which is not desired, used as a result of lexical and mental deficits and has a destructive influence on communication; less frequently as functional units of language. From the evaluative point of view, they seem to be ambivalent — they may cause negative emotions and assessments but more frequently they may be perceived positively as desired in particular contexts especially when they are used incidentally.