Recenzja w ramach procedury recenzenckiej jako dialog między autorem a recenzentem

The article deals with evaluations of submissions to a linguistics journal considering whether or not they represent a specific communicative genre. Following the theory of communicative genres developed in the sociology of knowledge, “genre” is used here not only in reference to the evaluation texts themselves but, rather, it is applied to the communicative action as a whole: “genre” is a pre-patterned and complex solution to recurrent communicative problems. Elements of a genre can be located on three structural levels: the level of internal structure (language, style, topics etc.), the level of external structure (social context) and the interactional or situational level, which serves as a link between the other two levels. Analysis of evaluations seeks to determine how changes on the external, social level (more reviewers from more institutions) and the interactional level (the double-blind review process) manifest themselves in the internal (textual) level. Another sub-topic is the relationship between the analyzed evaluations and the norms of scientific or scholarly style.

W artykule analizowane są recenzje prac złożonych do publikacji w czasopiśmie językoznawczym, stanowiące osobny gatunek komunikacyjny. Zgodnie z teorią gatunków komunikacyjnych rozwijaną w socjologii nauki – pojęcie gatunku nie odnosi się tu do samych tekstów, lecz obejmuje działania komunikacyjne ujęte całościowo: gatunek stanowi przedwstępnie ustrukturowane kompleksowe rozwiązanie powtarzalnych problemów komunikacyjnych. Działanie to przebiega na trzech płaszczyznach: na płaszczyźnie wewnętrznej (język, styl, tematyka), na płaszczyźnie zewnętrznej (poziom kontekstu społecznego), na płaszczyźnie interakcyjnej, która pośredniczy między strukturą zewnętrzną i wewnętrzną. Analiza recenzji ukierunkowana jest na ustalenie, w jaki sposób zmiany na płaszczyźnie zewnętrznej, społecznej (większa liczby recenzentów z liczniejszych instytucji) i interakcyjnej (obustronna anonimowość postępowania recenzenckiego) przejawiają się na płaszczyźnie tekstowej (kształtowanie autora i adresata). Kolejnym tematem szczegółowym jest zależność analizowanych recenzji od norm stylu naukowego.

Der Aufsatz befasst sich mit den Gutachten für eine linguistische Fachzeitschrift als einer spezifischen Textsorte. Die Kategorie der Textsorte wird dabei nicht nur auf die Texte selbst appliziert, sondern sie wird in Anlehung an die Theorie der Kommunikationstextsorten in der Wissenssoziologie auf einen bestimmten Typ der Handlung als Ganzes bezogen: die Textsorte ist eine vorstrukturierte und komplexe Lösung für sich wiederholende Kommunikationsprobleme. Diese Handlung wird auf drei Ebenen strukturiert: auf der inneren (sprachlichen und inhaltlichen) Ebene, auf der äußeren Ebene, d. h. der Ebene des sozialen Kontextes, und auf der Interaktionsebene, die als ein Zwischenglied zwischen der inneren und äußeren Ebene aufritt. Die Analyse der einzelnen Textsorten konzentriert sich vor allem darauf, wie sich die Veränderungen auf der äußeren, sozialen Ebene (eine größere Anzahl von Gutachtern aus verschiedenen Institutionen) sowie auf der Interaktionsebene (beiderseitige Anonymität des Peer-Review-Verfahrens) auf der Textebene bemerkbar machen (die Gestaltung des Autoren- und Adressatensubjekts). Ein weiteres Thema bildet die Beziehung der analysierten Gutachten zu den Normen des Fachstils.