Fińskie społeczeństwo wiedzy i innowacji

Postindustrialne społeczeństwa informacyjne są we współczesnych warunkach bardziej wydajne i twórcze, ponieważ znacznie lepiej sprawdzają się w innowacyjnych gospodarkach opartych na wiedzy, potrzebujących rozwiniętego kapitału ludzkiego. Po pierwsze jest to kwestia podaży: produkowanie nowoczesnych technologii wymaga odpowiednio wykształconej siły roboczej. Po drugie zaś to także sprawa popytu: innowacje nie pojawiałyby się, gdyby zabrakło dobrze wyedukowanych, a więc wymagających klientów i konsumentów. Kraje skandynawskie od wielu już lat przewodzą międzynarodowym rankingom pokazującym liderów w tworzeniu nowoczesnych technologii, gospodarek opartych na wiedzy oraz społeczeństw informacyjnych. Skłania to niektórych badaczy do stawiania tezy o istnieniu „nordyckiego modelu społeczeństwa informacyjnego”, który łączy dynamiczną gospodarkę informatyczną z państwem opiekuńczym. Finlandia jest często uważana za najlepszego reprezentanta powyższego modelu, gdyż przoduje w wielu porównawczych badaniach jakości edukacji, w zastosowaniu internetu i innych wynalazków telekomunikacyjnych, w statystykach pokazujących poziom kreatywności czy czytelnictwa w społeczeństwie itp. Celem artykułu jest ukazanie specyfiki fińskiego społeczeństwa wiedzy, a w szczególności fińskiej polityki edukacyjno-innowacyjnej, która stała się jednym z głównych czynników sprawczych fundamentalnej modernizacji kraju w kilku ostatnich deka dach. Najpierw koncentruję się na przesłankach i dynamice owych zmian, następnie zaś omawiam, kolejno, przemiany w systemie edukacyjnym i podstawowe elementy systemu innowacyjnego, by na koniec podsumować rozważania, pytając o najważniejsze cechy szczególne fińskich doświadczeń i rozwiązań w analizowanej dziedzinie.

Post-industrial information societies are in today’s world more efficient and creative as they are much better suited to innovative knowledge-based economies in need of a developed human capital. Firstly, it is a matter of supply: to produce new technologies requires a sufficiently educated workforce. Secondly, it is also a matter of demand: innovation does not occur, if there are no well-educated, thus demanding customers and consumers. Scandinavian countries, already for many years, are at the top of the rankings showing the international leaders in the creation of high-tech, knowledge-based economies and information societies. This leads some researchers to pose the thesis about the existence of “the Nordic model of the information society”, which combines the dynamic information economy with the welfare state. Finland is often considered to be the best representative of this model, as it excels in many comparative studies on the quality of education, in the use of Internet and other communication innovations, in the statistics showing the level of creativity and literacy in society, etc. This article aims to show the specificity of the Finnish knowledge-based society, and in particular the Finnish educational and innovation policy, which has become one of the major drivers of fundamental modernization of the country in the past few decades. First, I will focus on the rationale and dynamics of these changes, and then, I will discuss changes in the educational system and basic elements of the innovation system. Finally, I will summarize the article by distinguishing the most important characteristics of the Finnish experience and solutions in the analyzed field.