Prawo petycji a prawo do skargi powszechnej w świetle obowiązujących uregulowań prawnych

W niniejszej pracy starano się ukazać instytucję skargi powszechnej oraz petycji w świetle obowiązujących regulacji prawnych, tj. Kodeksu postępowania administracyjnego oraz ustawy o petycjach. Celem opracowania jest charakterystyka instytucji skargi powszechnej oraz petycji, a także wskazanie, że skarga powszechna jest niekwalifikowanym środkiem ochrony przysługującym każdemu, bez uzasadnienia posiadania interesu prawnego, w przeciwieństwie do środków prawnych kwalifikowanych, np. skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Natomiast petycja jest uprawnieniem jednostki lub grupy obywateli do prowadzenia konstruktywnego dialogu z organami władzy publicznej. Autor starał się ukazać zróżnicowany pogląd doktryny w zakresie teoretycznoprawnym oraz prawnoporównawczym w oparciu o analizę aktualnych rozwiązań prawnych, co w praktyce ułatwi rozróżnienie obu instytucji. Tryb rozpatrywania skarg od ponad pół wieku reguluje dział VIII wspomnianego kodeksu i stanowi uzupełnienie ochrony i obrony różnych interesów jednostki, które nie dają podstaw do żądania wszczęcia postępowania administracyjnego ogólnego lub szczególnego ani też nie mogą stanowić podstawy powództwa lub wniosku zmierzającego do wszczęcia postępowania sądowego 1. W przypadku rozpatrywania petycji prawodawca odszedł od dotychczasowego rozwiązania uregulowanego w przytoczonym dziale VIII na rzecz nowej odrębnej ustawy, co pozwala: po pierwsze, bardziej oddać istotę tego prawa; po drugie, procedura rozpatrywania petycji stała się niezależna od trybu rozpatrywania skarg.

In this paper I have tried to show the institutions of actio popularis and petitions in the light of the applicable legal regulations, i.e., the Code of Administrative Procedure (CAP) and the Law on Petitions. I pointed out both common elements and differences between them. Since over half a century now, the procedures for considering complaints have been regulated by section 8th of the above-mentioned CAP and it complements the protection and defense of different interests of an individual, which, as previously stated, do not provide grounds to request an initiation of administrative proceedings, neither general nor particular, nor may constitute a cause of an action or proposal seeking to institute court proceedings. Instead, the Law on Petitions which after 17 years since the enactment of the Basic Law entered into our legal system, in my opinion, shall change the current perception of the institution of petition itself. It shall allow even more highlight the institution of petition in our legal system and also point out its specificity compared to actio popularis. Moreover, a comprehensive regulation of the procedure of petitions considering, independently of the legislation on complaints or requests, may be an encouragement for citizens to use this form of dialogue with the public authorities.