Rękopiśmienne zbiory materiałów życia publicznego XVII-XVIII w. w bibliotekach i archiwach wileńskich

Zbiory materiałów życia publicznego (potocznie zwane miscellanea lub silva rerum) to jedne z popularniejszych rodzajów książek rękopiśmiennych tworzonych w okresie Rzeczypospolitej szlacheckiej (XVII-XVIII w.). W Wielkim Księstwie Litewskim największe ich kolekcje powstawały i gromadzone były na dworach magnackich, a pojedyncze egzemplarze wychodziły spod pióra i znajdowały się w posiadaniu zwykłej szlachty. Upadek państwowości litewskiej pod koniec XVIII w. spowodował odpływ tych manuskryptów z terenów dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego zarówno do bibliotek i archiwów polskich, jak i rosyjskich (obecnie na Ukrainie). Duża część woluminów pozostała jednak na miejscu i obecnie znajduje się przede wszystkim w Wilnie, głównie w Bibliotece Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich i Litewskim Państwowym Archiwum Historycznym (razem nieco ponad 100 egzemplarzy). Są one świadectwem kultury piśmienniczej społeczeństwa ziem litewsko-białoruskich w XVII-XVIII w. oraz stanowią ważne źródło do badań nad historią dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego.

The collections of public life documents (commonly referred to as miscellanea or silva rerum) were one of the most popular types of manuscript books in the period of the „Noblemen’s Republic” (17th-18th centuries). In the Grand Duchy of Lithuania the biggest collections were created and stored in magnates’ courts, and single copies were produced and owned by the common nobility. The fall of the Lithuanian statehood at the end of the 18th century caused their outflow from the former territory of the Grand Duchy of Lithu- ania both to Polish and Russian (currently Ukrainian) libraries and archives. However, a considerable part of discussed documents has remained in Lithuania and is presently found primarily in Vilnius, mainly in the Wroblewski Library of the Lithuanian Academy of Sciences and the Lithuanian State Historical Archives (little more than 100 copies). They are a testimony to literary culture of the society inhabiting Lithuanian and Belorussian lands in the 17th-18th centuries and constitute an important source for the history of the former Grand Duchy of Lithuania.