Aurora – wierszowana Biblia autorstwa Piotra Rigi (ok. 1145–1209): stan badań i perspektywy

Artykuł przedstawia stan badań nad Aurorą, wierszowaną parafrazą Biblii spisaną pod koniec XII wieku przez Piotra Rigę (zm. 1209), kanonika katedry w Reims i kanonika mieszczącego się w tym mieście klasztoru augustianów, która jeszcze za życia autora przeredagowana została przez Idziego z Paryża (ca 1160–1224). Opisywany tekst cieszył się w średniowieczu szczególną popularnością, na co dowodem jest blisko pięćset zachowanych do dziś kopii, liczne cytaty u autorów średniowiecznych i opierające się na nim kolejne przekłady. Jednakże pomimo szerokiego wpływu, jaki Aurora wywarła na średniowieczną umysłowość, editio princeps doczekała się dopiero w 1965 r., a choć dzieło stanowi doskonały materiał do badań nad wieloma aspektami odnoszącymi się do historii intelektualnej średniowiecza, dotychczas wiele związanych z nim zagadnień pozostaje nierozstrzygniętych. Artykuł przytacza główne ustalenia dotyczące postaci autora oraz redaktora Aurory, kompozycji tekstu i specyfiki jego recepcji z zaznaczeniem trudności, wynikających z istnienia kilku wersji odautorskich oraz niemal jednocześnie sporządzonych redakcji. Ma na celu wprowadzenie do polskiej literatury przedmiotu zagadnienia do tej pory niemalże całkiem nieobecnego, a dającego nadzieję na nowe istotne ustalenia w zakresie transmisji tekstu i treści zarówno w odniesieniu do tego konkretnego przypadku, jak i w szerszej perspektywie panoramy intelektualnej średniowiecznej Polski.

The article presents the state of research on Aurora, the verse paraphrase of the Bible composed prior to the end of the 12th century by Peter Riga (died 1209), a canon of the Reims cathedral and a regular canon of the Augustinian monastery located in the same city. As early as during the lifetime of Riga, it was reworked by Aegidius of Paris (ca. 1160–1224). During the Middle Ages, Aurora was exceedingly popular. This popularity is attested by nearly 500 extant manuscript copies, numerous citations in works by other authors, and by translations into the vernacular. In spite of its importance to the Middle Ages, this remarkable text received its editio princeps only in 1965, and even if this edition provides ample material for research on various themes relative to medieval intellectual culture, many issues connected with this text remain to be solved. P. Pludra-Żuk recounts the major fi ndings concerning Peter Riga and Aegidius of Paris, the composition of Aurora, and the specifi city of its reception, emphasising the diffi culties, which arise from the existence of several authorial versions of the text, and nearly contemporary redactions. Pludra-Żuk’s article aims at introducing into Polish historiography issues related to Aurora, which hitherto have practically been absent, while the research fi eld seems quite promising. In particular, one can hope for interesting results from inquiries into the textual transmission and the reception of the contents of Aurora, as well as the scrutiny of its place in the wider intellectual context of medieval Poland.