Kraków w przestrzeni pielgrzymkowej świata. Potencjał i perspektywy rozwoju turystyki religijnej stolicy Małopolski

Cracow belongs to the group of major centres of religious tourism with global reach. Cracow pilgrimage traditions go back to the 12th century. In the peak period of medieval pilgrimage movement in the 15th century, 17 loca sacra were registered in Cracow. At the end of the 16th century, due to numerous churches featuring miraculous images, relics and tombs of saints and the blessed, Cracow started taking on the name of “a second Rome” (Cracovia alter Roma). The election of Cardinal Karol Wojtyła to the Holy See (16th October 1978) triggered another stage of development of pilgrimage and religious tourism to the capital of Lesser Poland. It coincided with the entering of the Old City in Cracow on the UNESCO World andCultural Heritage List – as one of 12 sites in the world to be entered first. In the last two decades, in the urban space of Cracow in the scope of pilgrimage and religious tourism, two trends can be distinguished: revival of the cult in medieval pilgrimage centres and the emergence of new pilgrimage centres: the Divine Mercy Shrine in Łagiewniki, “Do not be afraid!” Centre – the Shrine of St. John Paul II in Białe Morza, Ecce Homo Shrine of St. Brother Albert, and the Sanctuary of Fátima in Bieńczyce. Currently, Cracow is known in the Christian world as a global centre of the cult of Divine Mercy, “the Papal Town” – one of the most important centres of the cult of John Paul II, next to the Vatican City and Wadowice, and one of 13 cities in the world to have hosted World Youth Day (2016). Currently, there are over 30 shrines in the city. They are mostly shrines of saints and the blessed, as well as Marian Shrines with crowned images of the Mother of God. Global importance is enjoyed by the Divine Mercy Shrine in Łagiewniki and the Shrine of St. John Paul II in Białe Morza, each visited by about 2 million people a year. The study demonstrates what elements determine the international repute of Cracow. Based on field research, in-depth interviews and the Plan of actions for the development of religious tourism in Cracow by 2020, perspectives of development of religious tourism in the city in the next decade have been presented.

Kraków należy do grupy najważniejszych centrów turystyki religijnej o światowym zasięgu. Tradycje pielgrzymkowe do miasta sięgają XII w. W szczytowym okresie średniowiecznego ruchu pielgrzymkowego, który przypadł na XV w. w Krakowie rejestrowano 17 loca sacra. Pod koniec XVI w., ze względu na liczne kościoły w których znajdowały się cudowne wizerunki, relikwie i groby świętych i błogosławionych, Kraków zaczęto nazywać „drugim Rzymem” (Cracovia altera Roma). Po wyborze kard. Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową (16 października 1978 r.) rozpoczął się kolejny etap rozwoju ruchu pielgrzymkowego i turystyki religijnej do stolicy Małopolski. Zbiegł się on z wpisaniem Starego Miasta w Krakowie w 1978 r. na listę światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO – jako jednego z pierwszych 12 obiektów na świecie. W ostatnim dwudziestoleciu w przestrzeni miejskiej Krakowa w zakresie ruchu pielgrzymkowego i turystyki religijnej zauważalne są dwa trendy: renesans kultu w średniowiecznych ośrodkach pielgrzymkowych oraz powstanie nowych ośrodków pielgrzymkowych: sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach, Centrum „Nie lękajcie się” – sanktuarium św. Jana Pawła II na Białych Morzach, sanktuarium Ecce Homo św. Brata Alberta oraz sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej w Bieńczycach. Obecnie Kraków znany jest w całym chrześcijańskim świecie jako światowe centrum kultu Bożego Miłosierdzia, „Papieskie Miasto” – najważniejszy obok Watykanu i Wadowic ośrodek kultu św. Jana Pawła II oraz jedno z 13 miast na świecie, w których zorganizowano Światowe Dni Młodzieży (2016 r.). Współcześnie w mieście funkcjonuje ponad 30 ośrodków pielgrzymkowych. Są to przede wszystkim sanktuaria świętych i błogosławionych, a także sanktuaria maryjne z koronowanymi wizerunkami Matki Bożej. Światową rangę posiadają sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach oraz sanktuarium św. Jana Pawła II na Białych Morzach, które w ciągu roku odwiedza około 2 milionów osób. W prezentowanym opracowaniu wykazano jakie elementy decydują o międzynarodowej randze Krakowa. Na podstawie badań terenowych, wywiadów pogłębionych oraz w oparciu o Plan działań na rzecz rozwoju turystyki religijnej w Krakowie do 2020, wskazano na perspektywy rozwoju turystyki religijnej w mieście w najbliższym dziesięcioleciu.