Obiekty poprzemysłowe w krajobrazie kulturowym i przestrzeni turystycznej miasta średniowiecznego. Przykład zespołu XIX-wiecznej gazowni w Toruniu

Celem autora artykułu jest wskazanie roli obiektu poprzemysłowego we współczesnym krajobrazie kulturowym oraz w kształtowaniu przestrzeni turystycznej historycznego miasta o rodowodzie średniowiecznym i znacznym nagromadzeniu niezwykle cennych obiektów architektury. W tym celu do szczegółowej analizy wybrano Toruń. Wartość zespołu urbanistycznego Starego i Nowego Miasta w Toruniu jest potwierdzona obecnością na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO. Praca powstała w oparciu o studium przypadku dawnego zbiornika gazowni miejskiej w Toruniu, który został zaadaptowany na planetarium. Jest to jeden z najwcześniejszych i najbardziej udanych przykładów przekształceń funkcjonalnych obiektu postindustrialnego w Polsce. Znaczenie Planetarium konsekwentnie wzrasta w przestrzeni turystycznej Torunia i aktualnie jest jedną z najchętniej odwiedzanych atrakcji turystycznych tego miasta. Również budynek, zajmowany przez placówkę, wpisał się na stałe w kulturowy krajobraz Starego Miasta w Toruniu, mimo odmiennej genezy w porównaniu z otaczającą go zabudową.

The aim of the author was complex. First, he showed the importance of post-industrial buildings in contemporary cultural landscape of a city with medieval origin. The second aim was to define their role in shaping tourism space of such a city with a concentration of significant and valuable architecture. According to those guidelines, Toruń in Poland was selected for a detailed analysis. The value of the urban complex of the Old and New Town in Toruń was acknowledged by the UNESCO World Heritage List. The paper is based on a case study of the former municipal gasworks in Toruń, which has been converted into a planetarium. It is one of the earliest and most successful examples of functional transformation of post-industrial facility in Poland. The importance of the Planetarium has been consistently increasing in the tourism space of Toruń and currently it is one of the most popular tourist attractions of the city. Also the former municipal gasworks building has been permanently inscribed in the cultural landscape of the Old Town in Toruń, even though it has different origins than the urban surroundings.