Innowacje w kształceniu wielokulturowym, na przykładzie edukacji romskiej mniejszości etnicznej w Polsce

Przed współczesną edukacją, w tym edukacją geograficzną stoją coraz to nowe wyzwania. Pomimo podniesienia poziomu edukacji, która stała się powszechna i naturalna, procesów globalizacji i wzrostu zamożności społeczeństwa, występują w nim jednak nadal grupy społeczne nie nadążające za rozwojem społeczno-ekonomicznym większości. Szczególnym przykładem takich grup są mniejszości etniczne i narodowe, a dokładnie romska mniejszość etniczna w Polsce. Edukacja romskiej mniejszości etnicznej w Polsce, pomimo jej zamieszkiwania w naszym kraju od wieków, rozpoczęła się dopiero 10 lat temu, wraz z powstaniem „Programu na rzecz społeczności romskiej w Polsce”. Przed jego rozpoczęciem dzieci romskie albo nie chodziły do szkoły wcale, albo kończyły kilka klas szkoły podstawowej uczęszczając do tzw. „klas romskich”. Brak wykształcenia (często wręcz analfabetyzm) oraz funkcjonujący w polskim społeczeństwie negatywny stereotyp Cygana sprawił, że stali się oni grupą wykluczoną społecznie. W roku 2001, w trakcie fazy testowej programu w województwie małopolskim stanęło przed nauczycielami, w tym nauczycielami geografii, nowe wyzwanie-nauczanie multikulturowe, trudne do realizacji w niemal jednorodnym etnicznie państwie. Prócz bariery językowej, negatywnego stereotypu i niechęci wielu rodziców romskich do edukacji, walczyć przyszło pracownikom szkoły również z różnicami kulturowymi. W wielu szkołach udaje się jednak dziś realizować edukację dzieci romskich w klasach integracyjnych dzięki wysiłkowi i przygotowaniu nauczycieli wspomagających, i utworzeniu stanowiska asystenta romskiego. Autorki w artykule skupiają się na tych właśnie innowacyjnych rozwiązaniach w dziedzinie kształtowania kompetencji pracowników oświaty, które umożliwiają dziś skuteczną edukację dzieci romskich – jedynego sposobu na walkę z wykluczeniem społecznym tej mniejszości.

Modern education, including geographic education, has to face new challenges. Unfortunately, in spite of the raising level of education, which has become common and natural, the processes of globalization and the higher standard of living, there still exist social groups that lag behind the majority in terms of socio-economic development. A particular example of such groups are ethnic and national minorities, for example the Roma ethnic minority in Poland. In spite of the fact that the Roma ethnic minority has been present in Poland for centuries, their actual education began 10 years ago, as the “Programme for the Roma community in Poland” took off. Before that, Roma children did not attend school at all, or ended education after a couple of years of primary school in “Roma classes”. The lack of education (often even illiteracy) and the negative stereotype of Roma in the Polish society caused the social exclusion of the Roma minority. In 2001, during the testing of the program in the Malopolska province, teachers faced a new challenge – multicultural teaching, difficult to implement in an ethnically homogeneous nation. In addition to language barriers, negative stereotype and reluctance of Romani parents to educate their children, the school staff also have to overcome cultural differences. However, in many schools education of Roma children is successful in integration classes, thanks to the efforts and preparation of supporting teachers and the new post of the Roma assistant. In the article, the authors focus on those innovative solutions in the field of development of the competence of educational staff, that enable the effective education of Roma children – the only way to fight with the social exclusion of the Roma minority.