Artykuł prezentuje socjologiczno-empiryczną analizę poziomu patriotyzmu, świadomości historycznej i kształtowania morale wśród żołnierzy zawodowych Wojska Polskiego oraz diagnozę procesu edukacji obywatelskiej i proobronnej, prowadzonego w strukturach resortu obrony narodowej. Aspekty te implikują stosunek wojskowych do służby, a w konsekwencji rzutują na bezpieczeństwo państwa i narodu. Postawy patriotyczne i proobronne wiążą się ze znajomością historii Polski i świadomością historyczną żołnierzy, a zaangażowanie obywatelskie wyrażane jest poprzez stosunek żołnierzy do munduru, symboli wojskowych i narodowych, ich zainteresowanie sprawami publicznymi, a także aktywność społeczną w ramach służby wojskowej i poza nią. Cechy te kształtowane są wśród kadry zawodowej Wojska Polskiego poprzez ustawicznie realizowany w wojsku proces kształcenia obywatelskiego, który jest jednym z elementów szkolenia żołnierzy. Podstawą do analizy poruszanych zagadnień są wyniki badań przeprowadzonych przez Wojskowe Biuro Badań Społecznych, działające w ramach Wojskowego Centrum Edukacji Obywatelskiej, które zrealizowano w marcu i kwietniu 2017 r. na reprezentatywnej próbie żołnierzy zawodowych Wojska Polskiego. Wyniki sondażu udowadniają, że realizacja zajęć z zakresu kształcenia obywatelskiego w środowisku wojskowym przyczynia się do świadomego poszerzania wiedzy historycznej, jak również pomaga żołnierzom internalizować właściwe postawy obywatelskie, oparte na silnym poczuciu patriotyzmu i odpowiedzialności, zarówno w życiu zawodowym, jak i społecznym. Trzeba jednak zauważyć, że jest to efekt procesu ciągłego, dlatego warto kontynuować programy edukacyjne wśród kadry zawodowej, które przyczyniają się, jak dowodzą dane empiryczne, do budowania i podtrzymywania poczucia patriotyzmu i zaangażowania obywatelskiego żołnierzy. Należy podejmować działania wpływające na poprawę takich postaw, zwłaszcza w korpusie szeregowych zawodowych. Wynikiem tego może być wyższe morale, silniejsza więź z wojskiem i społeczeństwem, a przez to większe zaangażowanie w sprawy kraju i wzmacnianie jego bezpieczeństwa.
Analysis of issues brought up is based on findings conducted by the Military Bureau of Public Examinations, acting as part of the Military Centre of Civil Education which was carried out in the March and April 2016 on the representative test on regular soldiers of Armed Forces of the Republic of Poland. Results of the survey are proving that constantly classes conducted in the environment for servicemen in the scope of the civil education are contributing to recognize values by his civil, dictated members of real conducts with strong feeling the patriotism and the responsibility, both in the working life as well as social. However although empirical data are an indicator of enough big feeling the patriotism and civil employing regular soldiers, one should take action affecting the improvement in such attitudes, especially in the corps of professional privates. With result of it a higher morale can be, stronger bond with the army and the society, and because of that bigger involving in matters the country and is strengthening The article presents a sociological and empirical analysis of the level of patriotism, historical awareness and forming of the morale among professional soldiers of the Polish Army, as well as the diagnosis of the process of civic and aimed at defense education conducted within the structures of the Ministry of National Defense. These aspects imply the attitude of the soldiers to military service and, as a consequence, affect the security of the state and nation. Patriotic and aimed at defense attitudes relate to the knowledge of Polish history and the historical consciousness of the soldiers. Civic engagement is expressed through the attitude of soldiers to uniform, military and national symbols, their interest in public affairs, and social activity within the military service and beyond. These characteristics are shaped by the professional cadres of the Polish Army through the continuously implemented civic education in the army, which is one of the elements of training soldiers. The analysis of the discussed issues based on the results of a study conducted by the Military Social Research Office, operating within the Military Civic Education Center, which was carried out in March and April 2017 on a representative sample of professional soldiers of the Polish Army. The results of the survey demonstrate that the implementation of civic education in the military environment contributes to a conscious enrichment of historical knowledge, as well as helps the soldiers to internalize proper civic attitudes, based on a strong sense of patriotism and responsibility, both in their professional and social lives. It is important to note, however, that this is a continuous process, so it is important to continue educational programs among professionals that contribute, as empirical studies prove, to building and sustaining a sense of patriotism and civic engagement of the soldiers. Action is needed to improve such attitudes, especially in the professional corps. This all can gives a result in higher morale, stronger ties with the military and society, and therefore greater involvement in the affairs of the country and strengthening its security.
