Miasto z różnorodnością. O badaniach warszawsko-praskich

Social diversity is currently one of the key issues in the global discourse on cities and regions – a buzz word characterizing urban socio-spatial structures. Heterogeneity which creates ‘cities of difference’ increases due to transnational migration, growing spatial mobility, post-colonialism, population aging, growing importance of the ideology of meritocracy, increasing recognition of diversified human identities and ‘individualization’ as a feature of Z. Bauman’s ‘liquid modernity’. Urban social diversity is a complex and multi-layered phenomenon – traditionally attributed mainly to class and ethnic divisions, its scope is being extended due to the growing complexity of individual and group behaviour, lifestyles and attitudes. With Warsaw as a background study, the paper focuses on how case-specific social diversity of Praga-Północ affects the area’s development and whether it can directly or indirectly be used by local authorities and other actors to contribute to social cohesion and social mobility. The process of social upgrading referred to as early-stage gentrification, public and commercial investments, as well as the Integrated Revitalization Programme impact the dynamics of social, economic and spatial change. The paper attempts to answer the question of whether and how Praga’s diversity stimulates the area’s development on its way to becoming an alternative heart of the city – a Warsaw’s Trastevere.

Różnorodność społeczna jest dziś coraz bardziej istotnym zagadnieniem w globalnym dyskursie na temat miast i regionów – modnym hasłem odnoszącym się do specyfiki miejskich struktur społeczno-ekonomicznych. Heterogeniczność, która tworzy ‘miasta z innością’ towarzyszy takim zjawiskom jak międzynarodowe migracje, mobilność przestrzenna, postkolonializm, starzenie się społeczeństwa, znaczenie zjawiska merytokracji, występowanie i uznawanie różnicowania się indywidualnych i grupowych tożsamości, indywidualizacja jako cecha tzw. ‘płynnej nowoczesności’ opisywanej przez Z. Baumana. Różnorodność społeczna w mieście to złożone i wielowymiarowe zjawisko, przypisywane tradycyjnie podziałom klasowym i etnicznym, współcześnie obejmuje także wzrastającą kompleksowość indywidualnego i grupowego zachowania, stylów życia oraz wyznawanych wartości. W niniejszym artykule studium przykładowe to Warszawa, a w szczególności Praga-Północ – dzielnica charakteryzująca się degradacją oraz specyficzną różnorodnością społeczną towarzyszącą procesowi rewitalizacji. W analizie przyjęto, że różnorodność to zjawisko nieobojętne w procesie rozwoju dzielnicy, oddziaływające na spójność i mobilność społeczną oraz rozwój lokalnej przedsiębiorczości. Celem artykułu jest odpowiedź na pytania, czy Praga-Północ może stać się alternatywnym sercem dzielnicy – warszawskim Trastevere i jaką rolę odgrywa w tym procesie różnorodność społeczna obszaru.