EWOLUCJA KORPORACJI TRANSNARODOWYCH W ŚWIETLE PROCESU GLOBALIZACJI

The purpose of the paper is to present the evolution of transnational corporations and their influence on the process of globalisation. The primary thesis of the paper is that the corporations are prime movers and main recipients of the process of globalisation. The paper is divided into three parts. In the first part various definitions of transnational corporations are included, as well as the genesis and the evolution of the transnational corporations. In the second part contemporary development trends, the world’s biggest public companies with their industry and the state of origin are discussed. Based on the subject literature and the source data, it is concluded that the new development phase of the transnational corporations began - the domination of enterprises from China and United States. In the final part positive and negative aspects of the referred process are elaborated. On one hand companies invest in research, development and create modern technology. On the other hand, they interfere in social and political life. Also, issues such as polarisation of profitable, exploitation of minors, neo-colonialism, abuse of a dominant position, locating production in developing countries and exploitation of employees were discussed by the author. The article ends with a projection – an apocalyptic vision of the world dominated by the negative aspects of activities of the transnational corporations.

Artykuł ma na celu przedstawienie procesu ewolucji korporacji transnarodowych, ich szerokiego wpływu na proces globalizacji oraz związanych z tym następstw. Tezą opracowania jest stwierdzenie, że korporacje stanowią zarówno siły sprawcze, jak i głównego beneficjenta procesu globalizacji. Artykuł podzielono na trzy części. W pierwszej przedstawiono różne ujęcia definicyjne korporacji transnarodowych, genezę i proces ewolucji tych podmiotów. W części drugiej scharakteryzowano współczesne tendencje rozwojowe oraz przedstawiono największe firmy na świecie wraz z ich kategorią działania oraz państwem pochodzenia. W oparciu o literaturę przedmiotu i dane źródłowe stwierdzono, iż obecnie nastała nowa faza rozwoju – okres dominacji chińsko-amerykańskiej. W ostatniej części przedstawiono zarówno pozytywne, jak i negatywne aspekty opisywanych procesów. Tutaj wskazano na wkład przedsiębiorstw w rozwój badań i nowoczesnych technologii, ale również na ingerencję w życie społeczno-polityczne. Poruszono takie kwestie jak: polaryzacja dochodowa, nadużywanie pozycji dominującej, wyzysk siły roboczej czy celowe lokalizowanie produkcji w państwach ubogich. Artykuł zakończono prognozą – apokaliptyczną wizją świata związaną z utrzymaniem przedstawionych trendów.