Brexit: Risks and Opportunities of Disintegration

Brexit is the result of long-maturing processes of economic and social development reinforcing each other. The referendum on EU membership was far from the mere technical issue of whether staying or leaving the integration – to most British citizens it was a desperate and legitimate answer to British and European (especially Brussels) elite politics that had discredited themselves. Will the elite learn from the result, will they reach a reasonable conclusion? European disintegration can take several forms ranging from allowing governments to ignore EU rules with impunity being the mildest, to letting member states to exit being the wildest. Apart exploring the origins of the current disintegration tendencies, with a special regard to those of Brexit, the purpose of this paper is to map both the risks and the opportunities associated with these disintegrative tendencies in Europe. For, as a hypothesis of this study, the author presumes that in such difficult times, perceived by many as crisis, it is not only a possibility to overcome the problems, but also a must to find out new ways of thinking, and proposing new paths of development in order to minimise the risks and turn challenges into opportunities.

Brexit jest wynikiem długo dojrzewających procesów rozwoju gospodarczego i społecznego, które wzajemnie się wspierają. Referendum w sprawie członkostwa w UE nie było jedynie sprawą techniczną – zostać czy opuścić ugrupowanie integracyjne; dla większości obywateli brytyjskich była to zdesperowana i oficjalna odpowiedź dana brytyjskiej i europejskiej (a zwłaszcza brukselskiej) elicie politycznej, która sama się zdyskredytowała. Czy elita wyciągnie wnioski z tego wyniku, czy będzie w stanie osiągnąć rozsądne zakończenie? Rozpad UE może przybierać różne formy, począwszy od pozwalających rządom ignorować bezkarnie unijne przepisy, pozwalające państwom członkowskim na opuszczenie UE. Celem artykułu, oprócz badania początków obecnych tendencji rozpadowych, ze szczególnym uwzględnieniem brexitu, jest pokazanie zarówno zagrożeń, jak i możliwości związanych z tendencjami dezintegracyjnymi w Europie. Jako hipotezę autor przyjął, że w tych trudnych czasach, postrzeganych przez wielu jako kryzys, to nie tylko możliwość przezwyciężenia problemów, ale również konieczność znalezienia nowych sposobów myślenia i zaproponowania nowych ścieżek rozwoju, aby zminimalizować ryzyko i przekształcić wyzwania w szanse.