PODATEK OD TRANSAKCJI FINANSOWYCH. DYLEMAT WYBORU MIĘDZY ROZWIĄZANIEM FISKALNYM A ANTYKRYZYSOWYM

W 2011 roku Komisja Europejska przedstawiła propozycję podatku od transakcji finansowych. Koncepcja ta miała na celu harmonizację regulacji krajowych w dziedzinie opodatkowania sektora finansowego, ściągnięcie dochodów, które zrekompensowałyby koszty kryzysu finansowego lat 2008-2009 oraz wprowadzenie środka zniechęcającego do zawierania niektórych transakcji finansowych o wysokim ryzyku. W artykule dokonano przeglądu argumentów zwolenników i przeciwników projektu Komisji oraz jego potencjalnych skutków. Podzielany jest powszechnie pogląd, że podatek będzie miał negatywny wpływ na PKB i poziom zatrudnienia, że zwiększy koszty transakcji finansowych, będzie negatywnie wpływał na emisję papierów dłużnych, zarówno publicznych jak i korporacyjnych. Wyrażono ponadto poważne zastrzeżenia, co do skuteczności podatku finansowego, jako narzędzia przeciwdziałającego spekulacyjnym transakcjom finansowym. Chociaż państwa członkowskie uznały, że porozumienie w tej sprawie w ramach całej Unii Europejskiej nie jest możliwe, jedenaście państw zadeklarowało zainteresowanie jego wdrożeniem w formule wzmocnionej współpracy. W 2013 roku Komisja przedstawiła dostosowaną do tej formuły wersję projektu dla jedenastu państw. Jej cele i zakres były takie same jak w wersji pierwotnej dla całej UE. Dotychczas jednak Rada nie uzgodniła wspólnego tekstu satysfakcjonującego wszystkich zainteresowanych (w międzyczasie liczba uczestników zmalała do dziesięciu). Przedłużające się negocjacje oraz jednostronne wdrożenie podatku przez niektóre państwa członkowskie dowodzą, że zarówno jego konstrukcja, jak i potencjalnie negatywne skutki budzą poważne wątpliwości.

In 2011, the European Commission submitted a proposal of the financial transaction tax (FTT). The objectives of that idea were to harmonize national regulations aiming at taxing financial sector, to collect revenues contributing to compensate costs of the 2008-2009 financial crises and to establish disincentives for some risky financial transactions. The study reviews arguments of supporters and opponents of the EC proposal and potential implications of the regulation. A consensus was achieved that the financial transaction tax would have adverse effects on GDP and employment, would increase costs of financial transactions, and might adversely impact returns of sovereign and corporate debt securities. Moreover, it was widely agreed that a financial tax would not be an effective tool against speculative financial transactions. Although EU member states expressed the view that the agreement on FTT could not have EU-wide character, eleven member states declared their interest to introduce such a measure under the mechanism of enhanced cooperation. In 2013, the Commission submitted a proposal aimed at introducing an FTT in eleven Member States through the instrument of enhanced cooperation. The proposal has the same scope and objectives as the Commission’s initial proposal for an EU-wide FTT. Till now, the Council has not reached final agreement satisfying all participants (meanwhile reduced to ten). A steadily prolonged deadline for introducing the FTT and its unilateral implementation by certain Member States prove that both the construction of the FTT as well as its potentially negative effects raise severe doubts.