Teoria optymalnych obszarów walutowych w procesie tworzenia strefy euro

Teoria optymalnego obszaru walutowego (TOOW) jest rozwijana od lat 60. XX w., stąd nie uwzględnia niektórych specyficznych warunków występujących obecnie w gospodarce światowej. Doświadczenia strefy euro wskazują również, że teorię tę należy uzupełnić o analizę roli banku centralnego jako pożyczkodawcy ostatniej instancji czy o problematykę wykreowania mechanizmu restrukturyzacji długu publicznego w warunkach jego rolowania przez państwa członkowskie. R.A. Mundell przedstawił założenia TOOW w 1961 roku, prawie 40 lat przed powstaniem unii walutowej w Unii Europejskiej. Stąd jego praca jest obecnie pewną teoretyczną refleksją nad warunkami, które musi spełnić obszar, aby mógł optymalnie funkcjonować w warunkach jednej waluty czy systemu sztywnych kursów walutowych. Postawił on jednak pod znakiem zapytania możliwość neutralizacji przez banki centralne szoków w regionach połączonej organizacji ekonomicznej w warunkach elastycznego kursu walutowego - jego teoria odnosi się raczej do połączonych regionów w państwie niż połączonych państw. Ostrzegał także przed nieuzasadnionym rozszerzaniem obszaru jednej waluty, co może wywoływać trudności ekonomiczne. Strefę euro tworzono niedoceniając w dużej mierze podstawowych założeń teorii optymalnego obszaru walutowego. Tymczasem doświadczenia z jej funkcjonowania wskazują, że założenia teoretyczne są słuszne, a problemem jest właśnie ich niedocenienie przez polityków odpowiedzialnych za powołanie strefy euro. Już w 2000 r. tylko pięć państw strefy euro - Niemcy, Belgia, Austria, Holandia i Luksemburg - kwalifikowało się do stworzenia optymalnego obszaru walutowego ze względu zarówno na poziom rozwoju gospodarczego, jak i podobieństwa gospodarek. Od tego czasu, szczególnie w wyniku kryzysu lat 2007-2008, różnice między gospodarkami państw w strefie euro pogłębiły się.

A Theory of Optimum Currency Areas (TOCA) has its roots in the 1960s; thus it does not take into account some specific conditions currently existing in the world economy. The experience of the Eurozone also indicates that this theory should be completed by an analysis of the role of the central bank as a lender of last resort, or the need to create a mechanism for the restructuring of public debt in terms of its rolling by EU member states. R.A. Mundell presented the TOCA in 1961, almost 40 years before the creation of the monetary union in the EU. Hence his work could be seen at present as a theoretical reflection on the conditions that must meet an area to be able to function optimally in terms of the single currency, or as the system of fixed exchange rates given in the particular region (not as a state union). R. A. Mundell put into question the possibility of shocks neutralisation by the central banks under the conditions of monetary union. He also warned against unjustified development of the single currency area, which could cause economic difficulties in the connected regions. The Eurozone was created in the conditions of underestimation of the basic assumptions of TOCA. Meanwhile, the experience of its operation reality indicates that the theoretical assumptions are correct and the problem is just the mentioned underestimation of TOCA rules by the politicians responsible for the establishment of the Eurozone. It was indicated just in year 2000 that only five Eurozone countries ¬- Germany, Belgium, Austria, the Netherlands, and Luxembourg - could be qualified for an optimum currency area due to both the higher level of economic development and employment and economic convergence. Since then, especially in conditions of the latest financial crisis, these economic differences in the Eurozone have been deepening.