Propozycje budżetu strefy euro

Ujawnione przez kryzys słabości europejskiej unii gospodarczej i walutowej (UGW) doprowadziły w ostatnich latach do wielu reform. Mimo to wśród ekonomistów i polityków występuje przekonanie, że system instytucjonalny strefy euro nadal jest niekompletny. Dla poprawy skuteczności funkcjonowania tego systemu (jak i całej UE) proponowane są różne działania dotyczące m.in. zacieśnienia integracji fiskalnej. Celem artykułu jest identyfikacja źródeł słabości polityki fiskalnej w UE oraz propozycji ich wyeliminowania za pomocą utworzenia budżetu strefy euro. Na tle krótkiego omówienia problemów związanych z realizacją polityki fiskalnej w strefie euro i w całej UE przeanalizowano główne koncepcje budżetu strefy euro, przedstawione przez unijne instytucje (tzw. raport czterech prezydentów i komunikat Komisji) i naukowców. Obejmowały one: (a) automatyczne stabilizatory koniunktury (fundusz na wypadek słabej koniunktury oraz wspólny system zasiłków dla bezrobotnych), (b) budżet strefy euro (zasoby o charakterze dyskrecjonalnym), (c) zabezpieczenie fiskalne dla unii bankowej. Największe możliwości stabilizacyjne - zarówno w odniesieniu do wstrząsów asymetrycznych, jak i tych dotykających całej strefy euro - przyniosłoby utworzenie budżetu centralnego strefy euro. Takie rozwiązanie jest jednak najtrudniejsze do uzgodnienia i wdrożenia, a ponadto w najbliższym czasie nierealne. Wymagałoby zmian w traktatach i znacznego ograniczenia uprawnień fiskalnych państw członkowskich UE, na co nie ma ich zgody. W przypadku wszystkich wspomnianych systemów fiskalnych wyzwaniem jest ocena sytuacji gospodarczej i kryteria podjęcia decyzji o uruchomieniu funduszu oraz finansowanie budżetu. W tej sytuacji podstawowe znaczenie dla zapewnienia stabilności UGW ma konsekwentne przestrzeganie przez państwa członkowskie już istniejących zobowiązań fiskalnych.

The weakness of Economic and Monetary Union (EMU) revealed by the crisis led in recent years to many reforms. However, the economists and politicians believe that the institutional system of the euro area is still incomplete. To improve the effectiveness of the functioning of this system (and the EU as a whole) various measures concerning, among other things. strengthening fiscal integration have been proposed. The objective of the paper was to identify the reasons of weaknesses of the fiscal policies in the EU and proposals to eliminate their reasons through the establishment of the fiscal facility (budget) of the Eurozone. Against the short review of problems of the conduct of the fiscal policy in the Eurozone and in the whole EU, main proposals of the Eurozone budget were discussed. These proposals were presented, both by the EU institutions (in the so-called report of four presidents and in the Blueprint of the Commission), as well as by independent researchers. They include: (a) automatic stabilisers to counteract deep recessions (rainy-day fund and unemployment insurance), (b) euro area fiscal capacity (budget of discretional character), (c) fiscal backstop (for the banking union). The greatest stabilising possibilities - both in the case of asymmetric shocks and of shocks affecting the whole euro area - are offered by the central budget of the euro area. Such a solution is, however, the most difficult one to agree upon and implement, and not possible in the next years. It would require changes in the treaties, and first of all - substantial reduction of fiscal competences of EU member states, what countries do not accept. In the case of all mentioned proposals, an important practical challenge for their application is a proper assessment of the economic situation and right criteria to take decision on the use of the fund as well as ensuring financial means for the fund. In this situation, a crucial condition for the stability of EMU is that all its members enforce constantly the existing fiscal commitments.