Rodzaje tolerancji w wychowaniu. Próba typologizacji

We współczesnej kulturze tolerancja uzyskała wyjątkową pozycję. Jest ona wręcz gloryfikowana jako najbardziej pożądana cecha osobowa, jak również jako zasada porządkująca życie społeczne. Jest oczywiste, że wobec tak wysokiej waloryzacji tej cechy musi ona zostać wzięta pod uwagę podczas refleksji nad procesem kształcenia. Jawią się tu dwa problemy: pierwszy – czy i w jakim sensie tolerancja może być zamierzonym celem wychowania i jaką rolę odgrywa w pożądanej strukturze osobowości; drugi natomiast dotyczy tego, w jakim zakresie ma ona być osobistym przymiotem wychowawcy oraz jak ma się przejawić podczas relacji wychowawczej? Na te zagadnienia można spojrzeć z trzech perspektyw: od strony zachowań i postaw będących wynikiem tolerancji (tolerancja negatywna i pozytywna), od strony jej przedmiotu (tolerancja grupowa i indywidualna), a także ze względu na motywy uznania jej za postawę właściwą (relatywizm czy powszechny szacunek dla drugiej osoby). Artykuł jest próbą wskazania pewnych nowych aspektów tego klasycznego już problemu.

In contemporary culture tolerance has gained a unique position. It is even glorified as the most desirable personal feature, as well as the organizing principle of social life. It is obvious that while remembering about such a high valuation of this feature, it must be taken into account when reflecting on the process of education. Two problems appear here: firstly, whether and in what sense tolerance may be the intended aim of education and its role in the desired structure of personality? Secondly, refers to the extent to which tolerance should be a personal attribute of teacher and how it should manifest itself in the educational relationship. These issues can be looked at from three perspectives: looking at the behaviours and attitudes that are the result of tolerance (negative and positive tolerance), looking at its object (group and individual tolerance), and looking at the motives leading to the assumption that tolerance is the correct attitude (relativism and universal respect for the other person). The article is an attempt to identify some of new aspects of this classic problem.