Dzieciństwo w placówkach opieki zastępczej na Pomorzu Środkowym w latach 1945–1975

Opracowanie zawiera zarys sytuacji dzieci, ofiar wojennego koszmaru, które znalazły się w instytucjach opieki zastępczej na Pomorzu Środkowym, po zakończeniu działań II wojny światowej. Powojenny okres rozwoju tych placówek był bardzo zróżnicowany i wiązał się z przemianami społeczno- politycznymi, administracyjnymi i gospodarczymi, jakie zachodziły w ówczesnej Polsce. W trudnych warunkach życia na Ziemiach Odzyskanych działalność opiekuńczą nad dziećmi osamotnionymi prowadziły nie tylko instytucje opiekuńczo – wychowawcze i oświatowe, ale także opieki zdrowotnej, wsparcia dziennego i pomocowe o rożnym charakterze. Celem opracowania jest ukazanie założeń teoretycznych i kontekstów praktycznych dotyczących dziecka i dzieciństwa w przestrzeni instytucji opieki zastępczej na Pomorzu Środkowym w latach 1945 – 1975 oraz przemian zachodzących w tych instytucjach, które miały wpływ na jakość dzieciństwa wychowanków/ podopiecznych. Główny problem badawczy niniejszego opracowania zawiera się w pytaniu: Jak zmieniały się obszary dzieciństwa (ekonomiczny, społeczno- emocjonalny, nauki, przygotowania do samodzielnego życia) w placówkach opieki zastępczej na Pomorzu Środkowym w kontekście polityki opiekuńczej państwa w latach 1945 – 1975? Weryfikacja założenia badawczego została zrealizowana głównie przy zastosowaniu analizy dokumentów archiwalnych oraz wywiadów. Opracowanie uzupełnia zakresie lukę w literaturze regionalnej oraz stanowi podstawę do dalszych, pogłębionych badań.

The study provides an overview of the situation of children, victims of the war nightmare, who found themselves in foster care institutions in Central Pomerania after the end of the Second World War. The post-war period of development of these institutions was very diverse. It was associated with the social, political, administrative and economic changes that were taking place in Poland at the time. In the difficult conditions of life in the Recovered Territories, care activities for abandoned children were carried out by childcare and educational institutions, health care, daycare, and aid institutions of different natures. The aim of the study is to show the theoretical assumptions and practical contexts concerning the child and childhood in the space of foster care institutions in Central Pomerania in the years 1945–1975 and the transformations taking place in these institutions, which had an impact on the quality of childhood of the pupils/foster children. The main research problem of this study is contained in the question: How did the areas of childhood (economic, social-emotional, learning, preparation for independent living) change in foster care institutions in Central Pomerania in the context of the State’s welfare policy between 1945 and 1975? Verifying the research assumption was mainly done using archival document analysis and interviews. The study fills a gap in the regional literature in this scope and provides a basis for further in-depth research.