Płynna gramatyka. Wybrane problemy metodologii i dydaktyki gramatyki języka włoskiego

Italian grammar today is still subject to change and reinterpretation. In this article, I attempt to introduce some problems regarding Italian grammar from the point of view of the methodology of grammar didactics. It is not, therefore, a study of the standard Italian language; rather, it is mainly a reflection on the creation of grammar rules and their explication in grammar textbooks that are dedicated primarily to foreigners. The problems that students of Italian grammar may encounter are the following, among others: the presentation of outdated grammar structures (the differences between standard grammar and actual language practice); a lack of explicitly expressed rules for various language problems; a lack of discussion about grammatical differences that result due to sociolinguistic variations; and a lack of appropriate comments for some grammar issues, which cause difficulties for foreigners. I seek to suggest some methodological solutions and to define the features of grammar (textbooks) on an academic level that could help to overcome—at least partially—similar problems. All questions that I discuss in the present text are illustrated with examples taken from popular academic grammar textbooks written by Polish and Italian linguists.

Reguły gramatyczne języka włoskiego wciąż podlegają zmianom i reinterpretacjom. Niniejszy artykuł ma na celu omówienie wybranych problemów języka włoskiego z puntku widzenia metodologii nauczania gramatyki. Nie jest to studium nad normą językową, lecz raczej refleksja nad tworzeniem reguł gramatycznych i ich eksplikacją w podręcznikach gramatyki opisowej języka włoskiego pisanych z myślą o obcokrajowcach. Problemy, jakie napotkać mogą czytelnicy gramatyk włoskich, to m.in.: przywoływanie reguł przestarzałych lub brak omówienia nowych, dopuszczalnych form gramatycznych (a zatem rozbieżności między normą gramatyczną a uzusem językowym), brak eksplicytnie wyrażonych reguł dla wybranych problemów językowych, brak omówienia różnic gramatycznych ze względu na społeczne odmiany języka, czy też brak stosownych komentarzy dla problemów gramatycznych sprawiających trudności obcokrajowcom. Spróbuję zaproponować pewne rozwiązania metodologiczne oraz nakreślić cechy gramatyki (podręcznika) na poziomie akademickim, które podobne problemy – przynajmniej w pewnym stopniu – pomogą przezwyciężyć. Omawiane w tekście kwestie zilustrowane są przykładami zaczerpniętymi z popularnych akademickich gramatyk języka włoskiego autorstwa polskich i włoskich językoznawców.