WOKÓŁ ZAGADNIENIA FILOZOFICZNYCH PODSTAW PRAW CZŁOWIEKA

W niniejszym artykule przedstawiono najważniejsze problemy związane z zagadnieniem filozoficznego uzasadnienia praw człowieka. W pierwszej części zasygnalizowano deficyt filozofii zarówno we współczesnych rozważaniach na temat praw człowieka, jak też na polu działań prawodawczych. Wspomniany deficyt prowadzi do szeregu negatywnych zjawisk, takich jak 1) nadmierny rozrost ilościowy uprawnień uznawanych za niezbywalne i przyrodzone, co skutkuje obniżeniem się ich znaczenia (zagadnienie „inflacji” praw); 2) uwikłanie ideologiczne praw człowieka; czy wreszcie 3) rozerwanie związku między prawami a obowiązkami. Jednocześnie obserwujemy dziś liczne kontrowersje związane z kategorią osoby i jej godności. Zagadnienie to – posiadające poważne implikacje praktyczne – wskazuje na konieczność pogłębionej filozoficznej refleksji nad ontologicznymi i antropologicznymi podstawami praw człowieka rozumianych jako minimum możliwe do zaakceptowania przez ludzi różnych kultur i światopoglądów

This article presents the basic problems surrounding the question of philosophical justification of human rights. In the first part of this paper, the Author points out the deficit of philosophical reflection both in modern discourse on human rights, and within the legal sphere. This deficit leads to a series of negative consequences, such as 1) an excessive number of rights considered to be inalienable and inherent, which results in a depreciation of their importance (the problem of the „inflation” of rights); 2) the ideological entanglement of human rights; and 3) aseverance of the relationship between rights and duties. At the same time, there is much controversy currently surrounding the cathegory of human person and his/her dignity. This issue – which carries with it serious practical implications – demonstrates the necessity of in-depth philosophical reflection on the ontological and antrophological foundations of human rights, understood as an ethical minimum that can be accepted by people of different cultures and worldviews.